Η οικογένεια αποτελεί το κυρίαρχο σύστημα υποστήριξης του ασθενούς και συχνά αποτελεί την κύρια πηγή φροντίδας. Η σημασία της οικογένειας στην αντιμετώπιση της ψυχικής διαταραχής, ειδικά σε σοβαρές και μακροχρόνιες περιπτώσεις, είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς η οικογένεια αναλαμβάνει τη βασική φροντίδα και υποστήριξη του ατόμου. Μελέτες των τελευταίων δεκαετιών έχουν υπογραμμίσει το γεγονός ότι η οικογένεια αναλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της φροντίδας και της υποστήριξης του ατόμου με ψυχική διαταραχή. Οι παράγοντες της οικογενειακής ζωής και του οικογενειακού περιβάλλοντος επηρεάζουν σημαντικά την πορεία της νόσου.
Οι επαγγελματίες της ψυχικής υγείας πρέπει να αναζητήσουν νέες προσεγγίσεις για
την υποστήριξη της οικογένειας. Για να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες της ψυχικής
διαταραχής, έχουν αναπτυχθεί σύγχρονες παρεμβάσεις, όπως οι ψυχοεκπαιδευτικές
ομάδες συγγενών, οι υποστηρικτικές ομάδες συγγενών, οι ομάδες αυτοβοήθειας, η
εκπαίδευση οικογενειών και η θεραπεία αυτών. Αναπτύχθηκαν έτσι διάφορες
παρεμβάσεις που απευθύνονται τόσο στον ασθενή όσο και στην οικογένειά του, με
στόχο να καλύψουν τις ανάγκες των οικογενειών και να συμβάλλουν στην καλύτερη
πρόγνωση της ψυχικής νόσου. Οι παρεμβάσεις αυτές ακολουθούν τις αρχές της
ψυχοεκπαιδευτικής προσέγγισης στην οικογένεια και έχει σημειωθεί η θετική τους
επίδραση τόσο στη βελτίωση της πορεία της νόσου του ασθενή όσο και στη βελτίωση
της οικογενειακής ατμόσφαιρας και λειτουργίας και της γενικότερης ποιότητας ζωής
της οικογένειας. Σε αυτό το πλαίσιο, οι ψυχοεκπαιδευτικές παρεμβάσεις προτείνονται
ως μια καλή πρακτική και έχουν συμπεριληφθεί στις κατευθυντήριες οδηγίες
θεραπείας για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των σοβαρών και χρόνιων ψυχικών
διαταραχών. Σε οικογένειες ψυχωσικών ατόμων έρευνες που έχουν διεξαχθεί
υπογραμμίζουν την ύπαρξη πολλών και έντονων δυσκολιών που ταλαιπωρούν και τα
υπόλοιπα μέλη της και που συχνά συσχετίζονται με την παρουσία της νόσου, όπως
για παράδειγμα ελλιπής κατανόηση της φύσης της ψυχικής νόσου, φόβος του
στίγματος, δυσχέρειες στην ενδοοικογενειακή επικοινωνία, απομόνωση από την
κοινωνία, καταθλιπτική διάθεση, έντονο άγχος, κ.α . Ο σημαντικός ρόλος που
διαδραματίζει η οικογένεια του ψυχικά πάσχοντα στη θεραπεία της νόσου και
αφετέρου η ύπαρξη των προβλημάτων, αποτελούν την αφετηρία των
ψυχοεκπαιδευτικών παρεμβάσεων. Οι ψυχοεκπαιδευτικές παρεμβάσεις στηρίζονται
στην επαρκή ενημέρωση για τη φύση της ψυχικής νόσου και τις προσφερόμενες
θεραπείες. Στόχος είναι να επιτευχθεί όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένη κατανόηση
της ψυχικής νόσου, καθώς και των τρόπων αντιμετώπιση αυτής (πχ συμμόρφωση στη
φαρμακευτική αγωγή, ενίσχυση του ασθενούς στην ενεργητική αντιμετώπιση της
νόσου), αλλά και τη διαλεύκανση των μύθων για την αιτιολογία, θεραπεία και πορεία
της νόσου. Επιπλέον η εκπαίδευση για απόκτηση δεξιοτήτων επίλυσης του άγχους
και δυσλειτουργικής επικοινωνίας, η παροχή στήριξης στα μέλη της οικογένειας του
ψυχικά πάσχοντος για αντιμετώπιση προβλημάτων που προκύπτουν λόγω φόβου ή
αίσθησης κοινωνικού αποκλεισμού που βιώνουν, η εκπαίδευση συγγενών για
καλύτερη αντιμετώπιση του ψυχικά πάσχοντα-μέλους, μέσα από την απόκτηση
στρατηγικών επίλυσης προβλημάτων, η μείωση της Οικογενειακής Επιβάρυνσης, η
προαγωγή ενεργοποίησης δικτύου οικογενειών ψυχικά πασχόντων, με απώτερο στόχο
την αποφυγή κοινωνικής απομόνωσης και στιγματισμού. Τα παραπάνω,
εφαρμόζονται κατά τη διάρκεια της ψυχοεκπαιδευτικής προσέγγισης. Η εκπαίδευση
της οικογένειας βοηθά τα μέλη, έτσι ώστε, να είναι πιο «αποτελεσματικά» στις
παρεμβάσεις τους για τον ψυχικά ασθενή-μέλος της οικογένειας τους.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
-Κοκκέβη Α., Τζινιέρη-Κοκκώση Μ. & Μανουσέλης Σ. (2010). Ψυχική Υγεία:
Σύγχρονες
προσεγγίσεις-Προβληματισμοί
-Σταθάρου Α., Μπερκ Α. & Γαλάτου Χ. (2012). Ψυχο-εκπαίδευση, εκπαίδευση και
θεραπεία οικογένειας ψυχικά ασθενών.
-Φωτιάδου Α., Πρίφτης Φ. & Κυπριανός Σ. (2004). O ρόλος της Πρωτοβάθμιας
φροντίδαςΥγείας, στην αντιμετώπιση των ατόμων με ψυχική διαταραχή.
-Kotzé E. (2015). The social construction of a family therapy training Programme
Νίκη Σοφουλάκη-Κοινωνική λειτουργός
