Τα κλινικά συμπτώματα της νευρικής ανορεξίας σύμφωνα με το DSM-5 περιλαμβάνουν ανεπαρκή δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) λόγω σοβαρής απώλειας βάρους και λανθασμένη αντίληψη για τον σωματότυπο του ατόμου.
Πιο συγκεκριμένα, στις γυναίκες σημειώνεται και απώλεια της εμμήνου ρύσεως αλλά και πολυάριθμα ορμονικά προβλήματα. Ως εκ τούτου, χρησιμοποιώντας το DSM-5 οι θεραπευτές είναι σε θέση να διαγνώσουν τη νευρική ανορεξία (Mustelin et al., 2016). Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι ο ανορεξικός αναπτύσσει μια απροθυμία στην πράξη του να φάει και όχι στο ίδιο το φαγητό. Θα ήταν λάθος να πούμε ότι δεν πεινάνε ή ότι υπονομεύουν τη σημασία του φαγητού. Αντίθετα, πεινούν όπως όλοι, παρ’ όλα αυτά πάνε παρά τη θέλησή τους να χορτάσουν την πείνα τους. Με αυτόν τον τρόπο, αποκτούν τον έλεγχο του σώματός τους, το οποίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό για αυτούς(Minuchin et al.,1978). Ενδεικτικό παράδειγμα είναι η Azzurra, μια ασθενής που πάσχει από νευρική ανορεξία, η οποία θεωρεί προσωπικό της επίτευγμα την αδυναμία των γονιών της να την κυνηγήσουν για να φάει (Palazzoli, 1985). Είναι επιτακτική ανάγκη να εξεταστεί η επιθυμία τους να κυβερνούν κάθε πτυχή της ζωής τους, συμπεριλαμβανομένης της κατανάλωσης φαγητού και να εντοπίσουμε τις ενδόμυχες αιτίες της.
Αυτή η υποσυνείδητη επιθυμία για έλεγχο προέρχεται εν μέρει από το οικογενειακό περιβάλλον καθώς είναι θεμελιώδης αρχή για την ανάπτυξη του εαυτού και της ταυτότητας κάποιου. Οι άνθρωποι, μέσα στο οικογενειακό σύστημα έχουν διακριτικούς ρόλους με τους οποίους ταυτίζονται, διαμορφώνοντας την πρωταρχική ταυτότητά τους. Πιο αναλυτικά, οι γονείς είναι υπεύθυνοι για τον καθορισμό του ρόλου κάθε μέλους και κυρίως των ρόλων των παιδιών τους. Διευκρινίζοντας τον ρόλο κάθε μέλους, διασφαλίζουν την ισορροπημένη λειτουργία του οικογενειακού συστήματος. Έτσι, τα λόγια της Azzurra δείχνουν μια λανθασμένη λειτουργία του οικογενειακού της συστήματος. Συγκεκριμένα, οι Mac Mullen και Brucker (1978) αναλύουν την δομή των οικογενειών με ένα ανορεξικό μέλος. Αυτές οι οικογένειες χαρακτηρίζονται από «υπερεμπλοκή», «υπερπροστατευτικότητα», «ακαμψία» και «αποφυγή συγκρούσεων» (Mac Mullen and Bricker, 1978, σ.58). Ο όρος «υπερεμπλοκή» αναφέρεται στην έλλειψη ορίων εντός της οικογένειας. Πιο αναλυτικά, οι γονείς επιβάλλουν τις φιλοδοξίες τους στα παιδιά τους. Έτσι, τα παιδιά διαμορφώνουν την ταυτότητά τους προβάλλοντας τα ιδανικά των γονιών τους, αναζητώντας τη γονεική αγάπη και στοργή. Επιπλέον, για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των ρόλων που τους έχουν ανατεθεί δεν διστάζουν να πάνε στα άκρα. Στην προσπάθειά τους να διατηρήσουν έναν υποδειγματικό τρόπο ζωής, μπορεί να αρνηθούν να φάνε καθώς προσπαθούν για έναν ιδανικό σωματότυπο. Γιατί όμως δείχνουν τέτοια υπακοή στις γονικές προσδοκίες τους;
Σύμφωνα με τους Baker et al. (1979), η υπερβολική εξάρτηση μεταξύ των γονέων και του ανορεξικού παιδιού είναι εξαιρετικά ανησυχητική λόγω της παραβίασης της αυτονομίας του παιδιού. Το ανορεξικό παιδί κατά την εφηβεία ασχολείται με την αποτελεσματικότητα του οικογενειακού συστήματος αντί να καλλιεργεί τη μοναδική και ανεξάρτητη προσωπικότητά του(Palazzoli,1986). Η υπερσυντηρητική άποψη της σεξουαλικότητας από τους γονείς τους επιδεινώνει την κατάστασή τους, καθώς οικοδομούν μια διφορούμενη σχέση με το σώμα τους και κατά συνέπεια με το βάρος τους. Αυτό μπορεί να επηρεάσει την εμφάνιση της ασθένειας (Becker et al.,1981). Ουσιαστικά, το οικογενειακό περιβάλλον τους μπορεί να χαρακτηριστεί ως επεμβατικό, συντηρητικό και ασφυκτικό για το ανορεξικό μέλος και για αυτό αγωνίζονται για ανεξαρτησία και αυτονομία, αρνούμενοι να φάνε.
Βιβλιογραφία
Becker, H., Körner, P., & Stöffler, A. (1981). Psychodynamics and Therapeutic Aspects of Anorexia nervosa: A Study of Family Dynamics and Prognosis. Psychotherapy and Psychosomatics, 36(1), 8–16. https://www.jstor.org/stable/45115158.
MacMullen, N. J., & Brucker, M. C. (1987). Anorexia Nervosa: Case Finding of Families at Risk. Journal of Community Health Nursing, 4(1), 57–60. http://www.jstor.org/stable/3427234
Minuchin, S., Rosman, B.L., & Baker, L. (1978). Psychosomatic families: anorexia nervosa in context. Harvard University Press.
Mustelin, L., Silen, Y., Raevuori, A., Hoek, H. W., Kaprio, J., & Keski- Rahkonen, A. (2016). The DSM-5 diagnostic criteria for anorexia nervosa may change its population prevalence and prognostic value. Journal of Psychiatric Research, 77, 85-91. https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.2016.03.003
Selvini Palazzoli, M. (1978). Self-starvation: from individual to family therapy in the treatment of anorexia nervosa. J. Aronson.
