Το στίγμα ορίζεται ως η αρνητική αξιολόγηση ενός ατόμου ως μολυσμένου ή καταδικασμένου με βάση χαρακτηριστικά όπως η ψυχική διαταραχή ή η σωματική αναπηρία (Goffman, 1963).
Το στίγμα μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο για τα άτομα που βιώνουν ψυχιατρικές ασθένειες, κάνοντάς τα να διστάζουν να αναζητήσουν βοήθεια λόγω του φόβου ότι θα χαρακτηριστούν και θα υποστούν διακρίσεις (King et al., 2007). Το στίγμα στα πλαίσια της ψυχικής υγείας αναφέρεται ως ανασταλτικός παράγοντας στην αναζήτηση βοήθειας με την αποκάλυψη και τις ανησυχίες για την εμπιστευτικότητα να αποτελούν τα ισχυρότερα στοιχεία του εμποδίου του στίγματος (Clement et al., 2014).
Το στίγμα που είναι σύνηθες μεταξύ των ατόμων με διαταραχές του φάσματος της σχιζοφρένειας έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει αρνητικά τις συμπεριφορές των ωφελούμενων αναζήτησης βοήθειας, τη χρήση υπηρεσιών ψυχικής υγείας, τη συμμόρφωση σε ψυχολογικές και φαρμακολογικές θεραπείες και τη συνολική ποιότητα ζωής (Kular et al., 2019).
Πιο συγκεκριμένα, το στίγμα το οποίο σχετίζεται με τις ψυχικές ασθένειες έχει αναφερθεί στο παρελθόν και ως παράγοντας σε κοινωνικό και οικογενειακό επίπεδο που συμβάλλει στην καθυστέρηση της υποβολής για θεραπεία (Fink, 1992). Οι πεποιθήσεις σχετικά με τις ψυχικές ασθένειες και οι αρνητικές κοινωνικές συνέπειες που σχετίζονται με αυτές τις καταστάσεις μπορεί να οδηγήσουν σε απροθυμία αναγνώρισης των προβλημάτων υγείας, γεγονός που μπορεί να επηρεάζει άμεσα το πόσο εύκολα θα αναζητήσει βοήθεια το άτομο που αντιμετωπίζει τη συμπτωματολογία (Wringley et al., 2005).
Σύμφωνα με Το στίγμα στη ψυχική υγεία εμφανίζεται με διάφορους τύπους. Κάποιοι από αυτούς είναι οι:
- Δημόσιο στίγμα (Public stigma): Στερεότυπα, προκαταλήψεις και διακρίσεις που υιοθετούνται από το γενικό πληθυσμό.
- Δομικό στίγμα (Structural stigma): Προκαταλήψεις και διακρίσεις μέσω νόμων, πολιτικών και συνταγματικών πρακτικών.
- «Το στίγμα της Ευγένειας» (Courtesy Stigma): Στερεότυπα, προκαταλήψεις και διακρίσεις που αποκτώνται μέσω της σύνδεσης με μια στιγματισμένη ομάδα/ένα στιγματισμένο άτομο.
- «Το στίγμα συνδεδεμένο με τον πάροχο» (Provider-based Stigma): Προκαταλήψεις και διακρίσεις από επαγγελματικές ομάδες που έχουν οριστεί να παρέχουν βοήθεια σε στιγματισμένες ομάδες.
- Εσωτερικευμένο στίγμα (Internalized Stigma): Όταν τα άτομα που ανήκουν σε μια στιγματισμένη ομάδα νομιμοποιούν τα δημόσια στερεότυπα και τις προκαταλήψεις και τα εσωτερικεύουν εφαρμόζοντάς τα στον εαυτό τους.
Βιβλιογραφία
Clement, S., Schauman, O., Graham, T., Maggioni, S., Evans-Lacko, S., Bezborodovs, N., … Thornicroft, G. (2014). What is the impact of mental health-related stigma on help-seeking? A systematic review of quantitative and qualitative studies. Psychological Medicine, 45, 11–27. https://doi.org/10.1017/S0033291714000129
Fink PJ. Stigma and Mental Illness. Washington, DC: American Psychiatric Press, 1992
Goffman, E. (1963). Stigma: Notes on the management of spoiled identity. London: Penguin
King, M., Dinos, S., Shaw, J., Watson, R., Stevens, S., Passetti, F., … Serfaty, M. (2007). The stigma scale: Development of a standardised measure of the stigma of mental illness. British Journal of Psychiatry, 190(3), 248–254. https://doi.org/10.1192/bjp.bp.106.024638
Corker, E. A., Beldie, A., Brain, C., Jakovljevic, M., Jarema, M., Karamustafalioglu, O., … & FEDORA Study Group. (2015). Experience of stigma and discrimination reported by people experiencing the first episode of schizophrenia and those with a first episode of depression: the FEDORA project. International Journal of Social Psychiatry, 61(5), 438-445.
Kular, A., Perry, B. I., Brown, L., Gajwani, R., Jasini, R., Islam, Z., … & Singh, S. P. (2019). Stigma and access to care in first‐episode psychosis. Early intervention in Psychiatry, 13(5), 1208-1213.
Wrigley S, Jackson J, Judd F, Komiti A. Role of stigma and attitudes toward help-seeking from a general practitioner for mental health problems in a rural town. Aust N Z J Psychiatry 2005; 39: 514–21
