Τα Χριστούγεννα αποτελούν μία περίοδο χαλάρωσης και ανανέωσης για τους περισσότερους ανθρώπουςωστόσο αυτό το διάστημα δεν βιώνεται με τον ίδιο τρόπο από όλους ενώ μερικές φορές μοιάζει ακόμα πιο απαιτητικό απ’ ό,τι ο υπόλοιπος χρόνος στα μάτια εκείνων, που αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας.
Ο χειμωνιάτικος καιρός, η πολυκοσμία, η έντονη κινητικότητα και η οχλαγωγία τους κουράζουν και πολλές φορές τους τρομάζουν.Ένας άλλος σημαντικός περιβαλλοντικός παράγοντας, που φαίνεται να ενισχύει το στρες και την καταθλιπτική διάθεση, είναι οι οικονομικές απαιτήσεις, οι οποίες την περίοδο των εορτών παρουσιάζουν συνήθως αυξητική τάση.Όταν ο οικογενειακός προϋπολογισμός είναι ούτως ή άλλως μικρός και μέσα σ’ αυτόν πρέπει να ενσωματωθούν τα δώρα, τα εορταστικά τραπέζια και πιθανότατα κάποιες οικογενειακές αποδράσεις, τότε τα συναισθήματα του άγχους και η σύγκριση με τον υπόλοιπο κόσμο, που φιγουράρει τρισευτυχισμένος μπροστά στις οθόνες και στις βιτρίνες των καταστημάτων εντείνονται, ειδικά για όσους είναι γονείς.Επίσης, προσωπικοί παράγοντες, όπως η πρόσφατη απώλεια μίας θέσης εργασίας, τα προβλήματα υγείας, το πένθος, το διαζύγιο ή η εμφάνιση κάποιας σημαντικής διαπροσωπικής σύγκρουσης, μπορεί να επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο την ψυχολογική κατάσταση ενός καταθλιπτικού ατόμου. Πολλοί άνθρωποι συνηθίζουν να κάνουν απολογισμό για την χρονιά που πέρασε και να ορίζουν στόχους για την επόμενη χρονιά τις ημέρες αυτές. Αυτό όμως πολλές φορές οδηγεί στη συνειδητοποίηση ότι η κατάσταση στην οποία βρίσκονται απέχει πολύ από την επιθυμητή με αποτέλεσμα συναισθήματα απογοήτευσης και θλίψης.
Όλοι όσοι νιώθουν ότι “δοκιμάστηκαν” ψυχικά μέσα στο χρόνο δυσκολεύονται να απολαύσουν τις γιορτές σα να πρόκειται για μία περίοδο μεμονωμένη και αποκομμένη από όλη την υπόλοιπη ζωή τους. Έτσι, πολλές φορές, τα Χριστούγεννα γίνονται η αφορμή όχι μόνο για την επιδείνωση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων, αλλά ακόμα και για την εμφάνιση αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών.Ο μεγαλύτερος εχθρός της κατάθλιψης είναι η απόκρυψη των συμπτωμάτων της, υπό το φόβο, ότι κάποιος θα χαρακτηριστεί «ανισόρροπος» από το περιβάλλον του.
Για πολλούς ανθρώπους οι γιορτές μπορεί να είναι μια περίοδος αγχώδης και ψυχοπιεστική που συχνά συνοδεύονται από αισθήματα ευερεθιστότητας, καταθλιπτικής συγκίνησης, νοσταλγίας, συναισθηματικού πόνου και αναμνήσεων όμορφων περασμένων εμπειριών, μαζί με ευχές για μια μαγική επίλυση των δυσκολιών και των προβλημάτων του παρόντος. Τέτοια συναισθήματα είναι ικανά να δημιουργήσουν θλίψη και μελαγχολία, συναισθηματικές καταστάσεις με τις οποίες όλοι θα έρθουμε αντιμέτωποι μέσα στις γιορτές.Αυτά τα συναισθήματα πυροδοτούνται από διάφορους παράγοντες όπως:
Κοινωνική πίεση και προσδοκίες: Πολλοί άνθρωποι και ειδικότερα όσοι αντιμετωπίζουν δύσκολες ψυχολογικές ή άλλες καταστάσεις, δεν μπορούν να “συμμορφωθούν” στο πνεύμα των γιορτώνμε αποτέλεσμα η περίοδος αυτή να βιώνεται ως κοινωνική πίεση παρά σαν ευκαιρία για χαλάρωση.Ωστόσο, δεν χρειάζεται πίεση να λειτουργήσουν όλα τέλεια, να έχουμε το καλύτερο δείπνο ή τις καλύτερες διακοπές της ζωής μας.Άλλωστε οι όμορφες στιγμές βιώνονται, δεν μπαίνουν σε πρόγραμμα. Ας απολαύσουμε κάθε μέρα των διακοπών με ρεαλιστικές προσδοκίες και χαλαρή διάθεση.
Οικονομικές δυσκολίες: Δυστυχώς, στις μέρες μας το ξόδεμα χρημάτων για τις γιορτές μπορεί να δυσκολεύει όσους αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα, με αποτέλεσμα οι γιορτές να φέρουν ένα επιπρόσθετο βάρος.Χρειάζεται να μπουν όρια στο πως επιλέγουμε να ξοδέψουμε τα χρήματά μας, ώστε να μη νιώθουμε επιβάρυνση στο τέλος των γιορτών.
Μοναξιά: Πολλοί άνθρωποι περνούν τις γιορτές μόνοι τους, είτε λόγω συνθηκών είτε από επιλογή. Όλο το κλίμα των γιορτών που στρέφεται γύρω από τις συναντήσεις και την κοινωνικοποίηση, έρχεταινα εντείνει αυτή τη μοναξιά.
Αναγκαστική κοινωνικοποίηση: Η αναγκαστική κοινωνικοποίηση θα μπορούσε να είναι η άλλη όψη της μοναξιάς, καθώς αρκετά άτομα αναγκάζονται να παρευρίσκονται σε συναθροίσεις και μαζώξεις με πρόσωπα του οικογενειακού περιβάλλοντος ή μη που δεν έχουν τίποτα να μοιραστούν, δυσκολεύονται στην επικοινωνία μαζί τους, ή δυσφορούν με την παρουσία τους. Πρόκειται για αναγκαστικές συναντήσεις, κυρίως επειδή «έτσι είθισται», με αποτέλεσμα οι γιορτές να μετατρέπονται σε αναγκαστική συνύπαρξη, παρά σε εύθυμη και χαλαρή συναναστροφή.Οι άσκοπες ή και δυσφορικές κοινωνικές συναντήσεις δεν χρειάζεται να μας βρίσκουν πάντα παρόντες. Το να λέμε όχι την κατάλληλη στιγμή μπορεί να μας γλιτώσει από επιπρόσθετο άγχος και στρες. Άλλωστε, οι όμορφες στιγμές αξίζει να μοιράζονται με ανθρώπους με τους οποίους μπορούμε να περνάμε ποιοτικά τον χρόνο μας, να επικοινωνούμε και να νιώθουμε άνετα μαζί τους.
Αλλαγή ρουτίνας και προθεσμίες: Υπάρχουν κάποιες χαρακτηριστικές στιγμές μέσα στο έτος που είναι σηματοδότες γεγονότων, όπως αλλαγές στη δουλειά, προετοιμασία νέων πραγμάτων. Όλος αυτός ο φόρτος εργασίας έρχεται τη στιγμή που κάποιος χρειάζεται φαινομενικά να χαλαρώσει λόγω των γιορτών και να βγει από τη ρουτίνα του και την καθημερινότητά του.Οι γιορτές ωστόσο μπορεί να είναι μια ευκαιρία σκέψης και επαναδιαπραγμάτευσης καταστάσεων που μας δυσαρεστούν, καθώς και προγραμματισμού νέων πραγμάτων και νέων στόχων.
Κούραση και άγχος προετοιμασίας: Το άγχος έρχεται ως προέκταση της πίεσης των γιορτών και της ανάγκης να είναι όλα καλά προετοιμασμένα. Το σπίτι στολισμένο, το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι έτοιμο, να είναι όλοι ευχαριστημένοι και όλοι να περάσουν όμορφα. Στην προσπάθειά μας να φροντίσουμε όλους τους άλλους και να τους κάνουμε να περάσουν όμορφα, μερικές φορές ξεχνάμε τον εαυτό μας. Εκ των πραγμάτων δεν μπορούμε να ικανοποιήσουμε τις προσδοκίες των πάντων. Καλύτερα να προσέξουμε τον εαυτό μας, να τον φροντίσουμε, ώστε να είμαστε σε θέση να περάσουμε ποιοτικό χρόνο με τους γύρω μας.
Διατροφή: Οι γιορτές συνοδεύονται από μια αφθονία σε φαγητό, γλυκά και αλκοόλ. Πολλοί άνθρωποι ενδεχομένως να καταλήγουν να τρώνε ή να πίνουν πολύ περισσότερο από το συνηθισμένο, γεγονός που προκαλεί δυσφορία. Το γιορτινό τραπέζι μπορεί να είναι πλούσιο σε φαγητό, αλκοόλ και γλυκά, ωστόσο δεν χρειάζεται να κάνουμε κατάχρηση. Μπορούμε να ρυθμίσουμε την κατανάλωση τροφής και αλκοόλ με τρόπο που να μη μας φέρνει δυσφορία, ώστε να είμαστε καλά και τις επόμενες μέρες.
Κάτι απροσδόκητο: Συχνή είναι και η θλίψη με το πέρας των εορτών. Βέβαια δεν χρειάζεται να περιμένουμε μόνο τις γιορτές για να κάνουμε όσα μας ευχαριστούν. Μπορούμε να προγραμματίσουμε κάτι που θέλουμε, όπως π.χ. ένα ταξίδι, μια συναυλία κ.ά. μετά τις γιορτές, ώστε να έχουμε κάτι όμορφο να περιμένουμε.
Ευγενία Βυτινάρου
Ψυχολόγος
Οικοτροφείο ΠΕ Δυτικού Τομέα Αθηνών
