Η πανδημία COVID-19 επηρέασε σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο παρέχονται οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας, ιδιαίτερα για τα άτομα που βρίσκονταν σε πρώτο ψυχωτικό επεισόδιο ή ανήκαν στην ομάδα υψηλού κινδύνου εμφάνισης ψύχωσης. Οι υπηρεσίες πρώιμης παρέμβασης βασίζονται στη γρήγορη αναγνώριση των συμπτωμάτων και στη συστηματική θεραπευτική παρακολούθηση. Με τους περιορισμούς της πανδημίας, οι δομές αυτές χρειάστηκε να στραφούν άμεσα σε λύσεις τηλεϊατρικής ώστε να συνεχιστεί η παροχή φροντίδας.
Δεδομένα από μεγάλη κλινική μελέτη δείχνουν ότι η σοβαρότητα των συμπτωμάτων στα άτομα που προσήλθαν με πρώτο ψυχωτικό επεισόδιο κατά τη διάρκεια της πανδημίας ήταν παρόμοια με εκείνη της προ-πανδημικής περιόδου (Cotter et al., 2024). Για τα άτομα της ομάδας υψηλού κινδύνου εμφάνισης ψύχωσης, τα αρνητικά συμπτώματα εμφανίστηκαν μάλιστα ελαφρώς μειωμένα. Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι ο αρχικός κλινικός φαινότυπος δεν επηρεάστηκε ιδιαίτερα από τα μέτρα περιορισμού.
Ωστόσο, η θεραπευτική εξέλιξη παρουσίασε διαφορές. Σύμφωνα με τους Cotter et al. (2024), ενώ υπήρξε βελτίωση των συμπτωμάτων και πριν και κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η μείωση των συμπτωμάτων στο πρώτο ψυχωτικό επεισόδιο ήταν μικρότερη μέσα στην περίοδο COVID-19. Το γεγονός αυτό δεν φαίνεται να συνδέεται με την τηλεϊατρική, δεδομένου ότι οι υπηρεσίες διατήρησαν την ποιότητα και τη συχνότητα των επαφών με τους ασθενείς. Πιο πιθανό είναι ότι εξωγενείς παράγοντες, όπως η κοινωνική απομόνωση, η διακοπή της καθημερινότητας και το αίσθημα αβεβαιότητας, επηρέασαν τη συνολική πορεία της ανάρρωσης.
Η τηλεϊατρική αποτέλεσε κρίσιμο μέσο για τη συνέχιση της φροντίδας σε αυτές τις συνθήκες. Η βιβλιογραφία δείχνει ότι η πανδημία επιτάχυνε τη μετάβαση των υπηρεσιών σε διαδικτυακές μορφές παρακολούθησης, προσφέροντας μια ασφαλή και λειτουργική εναλλακτική λύση στις δια ζώσης επισκέψεις (Kalman, Heimkes, & Sárkány, 2021). Παρά τους περιορισμούς, όπως η δυσκολία στη λεπτομερή σωματική εξέταση, η τηλεϊατρική επέτρεψε στους θεραπευτές να παραμείνουν σε στενή επαφή με τους ασθενείς και τις οικογένειές τους.
Επιπλέον, η τηλεϊατρική άνοιξε τον δρόμο για νέες παρεμβάσεις, όπως το τηλε-CRAFT για την πρώιμη ψύχωση. Η μελέτη των McCarthy et al. (2024) έδειξε ότι η διαδικτυακή μορφή της παρέμβασης ήταν ιδιαίτερα εφικτή και με υψηλά ποσοστά ολοκλήρωσης. Μέσω συνεργασίας με τα μέλη της οικογένειας, η παρέμβαση αυτή στοχεύει στην ενίσχυση λειτουργικών συμπεριφορών και στην υποστήριξη της συμμετοχής στη θεραπεία, αντιμετωπίζοντας παράλληλα ζητήματα σχετιζόμενα με τη χρήση ουσιών. Η νέα μορφή της παρέμβασης διευκόλυνε την πρόσβαση, μειώνοντας εμπόδια όπως οι μετακινήσεις και οι απαιτήσεις χρόνου.
Συνολικά, η τηλεϊατρική αποδείχθηκε ιδιαίτερα σημαντική για τη διατήρηση της συνέχειας φροντίδας στην πρώιμη ψύχωση κατά την πανδημία. Παρά τις προκλήσεις, συνέβαλε ουσιαστικά στη σταθερότητα των υπηρεσιών και επέτρεψε την ανάπτυξη νέων, πιο ευέλικτων θεραπευτικών προσεγγίσεων που πιθανότατα θα συνεχίσουν να αξιοποιούνται και μετά την πανδημία.
Βιβλιογραφία
Cotter, S. J., Smith, C. L., Gao, C. X., et al. (2024). What impact did the COVID-19 pandemic have on psychosis and the delivery of early intervention psychosis services? Schizophrenia Research. https://doi.org/10.1016/j.schres.2024.08.013
Kalman, J., Heimkes, F. S., & Sárkány, Z. (2021). Telehealth during the pandemic. In P. Falkai (Ed.), The candid book for families of people living with schizophrenia.
McCarthy, J. M., Wood, A. J., Shinners, M. G., Heinrich, H., Weiss, R. D., Mueser, K. T., Meyers, R. J., Carol, E. E., Hudson, J. I., & Öngür, D. (2024). Pilot development and feasibility of telehealth Community Reinforcement and Family Training (CRAFT) for early psychosis and substance use.
