Η θεραπεία μέσω της τέχνης αποτελεί έναν ειδικό κλάδο της ψυχοθεραπείας που αξιοποιεί δημιουργικές μορφές έκφρασης, όπως η ζωγραφική, η μουσική, ο χορός, το θέατρο και η συγγραφή, για να ενισχύσει την επικοινωνία και την αυτογνωσία των ατόμων που αντιμετωπίζουν ψυχικές δυσκολίες. Ο πυρήνας αυτής της προσέγγισης βρίσκεται στη δημιουργική έκφραση, που δρα ως γέφυρα ανάμεσα στα εσωτερικά βιώματα του ατόμου και στον εξωτερικό κόσμο (1).
Η θεραπεία μέσω της τέχνης εφαρμόζεται τόσο σε ατομικές συνεδρίες όσο και σε ομαδικά πλαίσια, και έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμη στην υποστήριξη ατόμων με διαταραχές στο φάσμα της ψύχωσης. Τα άτομα αυτά συχνά παρουσιάζουν κοινωνική απόσυρση και δυσκολεύονται να εκφράσουν λεκτικά τα συναισθήματά τους. Μέσα από τη δημιουργική διαδικασία, αποκτούν έναν ασφαλή και μη απειλητικό τρόπο να εκφράσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, ακόμα και σε περιπτώσεις όπου η λεκτική επικοινωνία είναι εξαιρετικά δύσκολη ή εξαντλητική (1,2).
Η δημιουργία έργων τέχνης προσφέρει τη δυνατότητα στα άτομα με ψύχωση να προβάλλουν και να επεξεργαστούν βαθύτερα συναισθηματικά και ψυχικά βιώματα, ενώ παράλληλα ενισχύει την προσωπική επίγνωση και τη σύνδεση με τον εαυτό και τους άλλους. Επιπλέον, μπορεί να συμβάλει στην επεξεργασία τραυματικών εμπειριών που σχετίζονται με την εμφάνιση της ψύχωσης (1).
Παρόλο που τα επιστημονικά δεδομένα για την αποτελεσματικότητα της θεραπείας μέσω της τέχνης παραμένουν ασαφή και ανεπαρκή, ποιοτικές μελέτες υποδεικνύουν ότι πρόκειται για μια εμπειρία με βαθύ νόημα για τους θεραπευόμενους, η οποία συχνά συμβάλλει στη βελτίωση της λειτουργικότητας και στην ανακούφιση των συμπτωμάτων (2). Οι εμπειρίες των ίδιων των ατόμων με ψύχωση, καθώς και των θεραπευτών τους, τονίζουν την αξία αυτής της προσέγγισης, ακόμη κι αν τα ποσοτικά αποτελέσματα δεν είναι πάντα σαφή.
Αυτή η απόκλιση ανάμεσα στην ποιοτική εμπειρία και την επιστημονική τεκμηρίωση υπογραμμίζει την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα σχετικά με το πώς και γιατί λειτουργεί η θεραπεία μέσω της τέχνης. Προτείνεται η διεξαγωγή τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων μελετών (RCTs), οι οποίες να στηρίζονται σε ποιοτική έρευνα, ώστε να κατανοηθεί βαθύτερα ο μηχανισμός δράσης της παρέμβασης και να εντοπιστούν μετρήσιμα αποτελέσματα που μπορούν να ενισχύσουν τη θεωρητική γνώση και να υποστηρίξουν επιστημονικά τη χρήση της (2).
Συμπερασματικά, ενώ η θεραπεία μέσω της τέχνης δεν αποτελεί πανάκεια και δεν συστήνεται ως πρώτης γραμμής επιλογή, αποτελεί μια πολύτιμη και ουσιαστική θεραπευτική επιλογή, ιδιαίτερα για άτομα με ψύχωση που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην επικοινωνία και τη συναισθηματική έκφραση. Η αναγνώριση της σημασίας της και η εμβάθυνση στην κατανόηση των θεραπευτικών της μηχανισμών μπορεί να οδηγήσουν σε πιο στοχευμένες και αποτελεσματικές παρεμβάσεις στο μέλλον.
ΜΕΠΨ Κορυδαλλού
Βιβλιογραφία
- Falkai, P., Kálmán, J., Heimkes, F. S., & Sárkány, Z. (Eds.). (2020). The candid book: For families of people living with schizophrenia.
- Attard, A. & Larkin, M. (2016). Art therapy for people with psychosis: a narrative review of the literature.The LancetPsychiatry.
