Ο Αυτισμός χαρακτηρίζεται από δυσκολίες στην κοινωνική επικοινωνία, την αμοιβαιότητα και την έκφραση των συναισθημάτων καθώς και από πρόκληση στην κατανόηση και αφομοίωση κοινωνικών κανόνων και προθέσεων. Πολλά παιδιά στο φάσμα του αυτισμού ωφελούνται σημαντικά από δομημένα βιωματικά και προβλέψιμα πεδία μάθησης. Πιο συγκεκριμένα, το θεατρικό παιχνίδι ως μια σωματική και φαντασιακή δραστηριότητα που αξιοποιεί τεχνικές όπως τον ρόλο, την αφήγηση, την κίνηση και το συμβολικό παιχνίδι μπορεί όταν είναι προσαρμοσμένο στις ανάγκες του κάθε παιδιού να αποτελέσει ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό εργαλείο θεραπείας.
ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ: ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ
- Το θεατρικό παιχνίδι δεν είναι παράσταση, είναι μια θεραπευτική διαδικασία που δίνει χώρο στην εξερεύνηση ρόλων .
- Στην απόδοση νοήματος σε εμπειρίες
- Στην χρήση συμβόλων και μη λεκτικής επικοινωνίας
- Στο παιχνίδι που σχετίζεται με την κίνηση και την φωνή
- Στην δημιουργία σχέσης με τον άλλον(Jennings,1998).
Για τα παιδιά που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού το θεατρικό παιχνίδι λειτουργεί επειδή:
- Προσφέρει δομή και προβλεψιμότητα μέσα σε έναν δημιουργικό χώρο.
- Επιτρέπει την μη λεκτική έκφραση(κίνηση, μίμηση και επανάληψη)
- Χρησιμοποιεί ρυθμό, μίμηση και επανάληψη
- Δημιουργεί ρυθμιστικό πλαίσιο(SensoryRegulation) μέσα από σωματικές δραστηριότητες(Jennings, 1998)
ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΕΣΩ ΘΕΑΤΡΙΚΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ
ΜΗ ΛΕΚΤΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ:Παιχνίδι με οπτικοκινητικό συντονισμό(βλεμματική επαφή και πράξη) |
ΛΕΚΤΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ:Συντονισμόςδιαλόγων με ρόλους , αφήγηση ιστοριών. |
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΚΑΙ ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ
Ο ρόλος ως ασφαλής « γέφυρα»
Η δραματοποίηση επιτρέπει στο παιδί να φορέσει έναν ρόλο και να εκφράσει συναισθήματα χωρίς να νοιώθει εκτεθειμένο. Ο ρόλος λειτουργεί σαν «μάσκα ασφαλείας» που επιτρέπει την έκφραση ποικίλων συναισθημάτων(φόβος, θυμός, χαράς), αναγνώριση συναισθημάτων σε άλλους και κατανόηση συναισθηματικών εντάσεων(Jones,2007).
ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Παιχνίδια που περιλαμβάνουν κίνηση και επαναλαμβανόμενα μοτίβα βοηθούν(Bololiaetal.,2022):
- Στην μείωση ψυχοπιεστικών γεγονότων
- Στην ρύθμιση του αισθητηριακού φορτίου
- Στην προσαρμογή του επιτονισμού(τόνος φωνής + ρυθμού)(Jones, 2007).
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ: ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ
ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΗ ΠΡΟΣΟΧΗ
Τα ομαδικά παιχνίδια απαιτούν ανταλλαγή σειράς, συνεργασία και κοινή προσοχή σε αντικείμενα ή δράσεις(Bololiaetal.,2022).
Μέσα από ιστορίες το παιδί εξασκείται στον χαιρετισμό, να ζητάει κάτι, στην διαπραγμάτευση για ένα αντικείμενο και στην επίλυση μικρών συγκρούσεων.
ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ
Η λήψη ρόλων βοηθά το παιδί να κατανοήσει
Ότι κάθε ρόλος έχει σκέψεις και συναισθήματα
Ότι οι άλλοι βλέπουν διαφορετικά μια κατάσταση και αυτό δεν είναι λάθος(Bololiaetal.,2022)
ΚΑΠΟΙΑ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΔΡΑΜΑΤΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ:
Η ΜΗΧΑΝΗ ΤΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ
Κάθε παιδί προσθέτει μια κίνηση ή ήχο που αντιπροσωπεύει ένα συναίσθημα με απώτερο στόχο την αναγνώριση των συναισθημάτων
ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ
Συντονισμός κινήσεων σε ζεύγη με απώτερο στόχο την μη λεκτική επικοινωνία και την κοινωνική σύνδεση ευρύτερα.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Το θεατρικό παιχνίδι αποτελεί ένα σημαντικό θεραπευτικό εργαλείο για παιδιά που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού. Προάγει την επικοινωνία, ενισχύει την συναισθηματική έκφραση και καλλιεργεί την κοινωνική αλληλεπίδραση με ένα τρόπο φυσικό χαρούμενο και ασφαλή. Όταν εφαρμόζεται από εκπαιδευμένους επαγγελματίες γίνεται ένα μέσο βαθιάς ενδυνάμωσης και έκφρασης ανοίγοντας εναλλακτικούς διαύλους επικοινωνίας συγκριτικά με άλλου είδους θεραπείες.
Βιβλιογραφία
Bololia, L., Williams, J., Kenneth Macmahon, K., &Goodall, K. (2022).Dramatherapy for children and adolescents with autism spectrum disorder: A systematic integrative review.The Arts in Psychotherapy,80,https://doi.org/10.1016/j.aip.2022.101918.
Ivers, M. (2024).A review of literature on the therapeutic use of drama to support communication with young autistic children. Dramatherapy,45(1).https://doi.org/10.1386/dj_00004_1
Jennings, S. (1998).Introduction to Developmental Play Therapy.
Jones, P. (2007). Drama as Therapy. Theatre as Living
Αντωνία Σπυροπούλου
Ψυχολόγος
ΚΕΝΤΡΟ ΗΜΕΡΑΣ Αχαΐας για παιδιά & εφήβους με Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος
