Η ψύχωση αποτελεί μία από τις πιο σοβαρές και πολύπλοκες ψυχικές διαταραχές, η οποία επηρεάζει σημαντικά την αντίληψη, τη σκέψη και τη συναισθηματική κατάσταση του ατόμου. Τα άτομα που πάσχουν από ψύχωση βιώνουν παραληρητικά και ψευδαισθησιακά συμπτώματα, τα οποία τα απομακρύνουν από την κοινή αντίληψη της πραγματικότητας, οδηγώντας σε μεγάλη ψυχική και κοινωνική απομόνωση. Οι σύγχρονες τεχνολογίες, και ιδιαίτερα η τεχνητή νοημοσύνη (AI), έχουν αναπτύξει ραγδαία το ρόλο τους στον τομέα της ψυχικής υγείας, προσφέροντας νέες δυνατότητες στην παρακολούθηση, διάγνωση και θεραπεία ψυχικών διαταραχών, αλλά και δημιουργώντας νέες προκλήσεις, ιδιαίτερα για άτομα με ψύχωση ή προδιάθεση σε αυτήν (Cruz-GonzalezP. etal.,2024).
Ψύχωση και Τεχνολογία: Μία Συνεχιζόμενη Εξέλιξη
Η ψύχωση χαρακτηρίζεται από μία σημαντική απομάκρυνση του ατόμου από την πραγματικότητα, με κύρια συμπτώματα τις ψευδαισθήσεις, το παραλήρημα και τη διαταραγμένη σκέψη. Το ακριβές αίτιο της ψύχωσης παραμένει ασαφές, αλλά γνωρίζουμε ότι το γενετικό υπόβαθρο, οι βιολογικές ανισορροπίες και περιβαλλοντικοί παράγοντες συμβάλλουν σημαντικά στην ανάπτυξή της. Από την άλλη, η τεχνολογία, και ειδικά η τεχνητή νοημοσύνη, έχει εισέλθει δυναμικά στον τομέα της ψυχιατρικής, επιτρέποντας καλύτερη παρακολούθηση των ασθενών, την αναγνώριση παθολογικών προτύπων και την εξατομίκευση της θεραπείας μέσω της ανάλυσης δεδομένων. Οι εξελίξεις αυτές έρχονται με πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα, αλλά και νέες ανησυχίες για τις επιπτώσεις της τεχνολογίας στην ψυχική υγεία (KhanRony Μ. Etal., 2025).
Πώς Επηρεάζει η Χρήση Τεχνολογίας τα Άτομα με Ψύχωση ή Προδιάθεση για Αυτήν;
Η τεχνολογία μπορεί να έχει θετική, αλλά κυρίως αρνητική επίδραση σε άτομα με ψύχωση ή σε άτομα που είναι στο φάσμα της ψύχωσης. Από τη μία πλευρά, η χρήση ψηφιακών εργαλείων, όπως εφαρμογές για κινητά τηλέφωνα και πλατφόρμες τηλεψυχιατρικής, προσφέρει δυνατότητες για την αυτοπαρακολούθηση της ψυχικής κατάστασης, την άμεση επικοινωνία με θεραπευτές και την παρακολούθηση της προόδου του ασθενούς. Ειδικά τα εργαλεία που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη, όπως τα chatbots, έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν προσωπικές και εξατομικευμένες συμβουλές, συμβάλλοντας στη διαχείριση της ψυχικής υγείας μέσω ανάλυσης μεγάλων δεδομένων και μοντέλων μηχανικής μάθησης. Μάλιστα, με την ανάπτυξη της ψηφιακής φαινοτύπησης (digitalphenotyping), υπάρχουν ενδείξεις ότι τα κινητά τηλέφωνα και οι φορητές συσκευές μπορούν να ανιχνεύσουν πρώιμα σημάδια ψυχωτικών επεισοδίων, παρέχοντας την ευκαιρία για πρώιμη παρέμβαση και πρόληψη της ασθένειας (ØstergaardSD., 2023).
Ωστόσο, για τα άτομα με προδιάθεση ή για εκείνα που ήδη βιώνουν ψύχωση, η ραγδαία εξάπλωση της τεχνολογίας ενδέχεται να ενισχύσει την παρανοειδή συμπεριφορά και τις παραληρητικές ιδέες. Η αλληλεπίδραση με γενετικές τεχνολογίες όπως τα AI chatbots, μπορεί να προκαλέσει αυξημένη σύγχυση και δυσπιστία. Για παράδειγμα, οι ασθενείς με ψύχωση μπορεί να αρχίσουν να βλέπουν τα AI εργαλεία ως «προσωπικές επιθέσεις» ή να πιστεύουν ότι αυτά δημιουργούνται για να τους παρακολουθούν ή να τους ελέγχουν, ενισχύοντας έτσι τις παρανοειδείς τους πεποιθήσεις. Οι κοινωνικές πλατφόρμες, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μπορεί επίσης να έχουν καταστροφική επίδραση, ενισχύοντας τη σύγχυση και προκαλώντας ψευδαισθήσεις, καθώς οι χρήστες ερμηνεύουν τα διαδικτυακά μηνύματα ή τη συμπεριφορά άλλων ως προσωπικές επιθέσεις (BenoitJ. etal., 2024).
Ακόμη, η τεχνολογία μπορεί να ενισχύσει το αίσθημα παρακολούθησης και παραβίασης της ιδιωτικότητας. Η αυξανόμενη χρήση των «έξυπνων» συσκευών, όπως τα κινητά τηλέφωνα και οι φορητές συσκευές, μπορεί να δημιουργήσει την αίσθηση ότι κάποιος τους παρακολουθεί συνεχώς, κάτι που ενδεχομένως να προκαλέσει ή να εντείνει τις παρανοϊκές σκέψεις και τα παραληρητικά επεισόδια (MaechlingC. etal. 2023).
Διαχείριση και Αντιμετώπιση της Επιρροής της Τεχνολογίας στην Ψύχωση
Η αντιμετώπιση των επιπτώσεων της τεχνολογίας σε άτομα με ψύχωση απαιτεί μια ισχυρή και διεπιστημονική προσέγγιση. Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας θα πρέπει να είναι εξοικειωμένοι με τις νέες τεχνολογίες και τις επιπτώσεις τους στους ασθενείς. Η αναγνώριση των κινδύνων που σχετίζονται με τη χρήση ψηφιακών εργαλείων και η εκπαίδευση των ασθενών σχετικά με την ασφαλή χρήση τους είναι κρίσιμη. Παράλληλα, πρέπει να ενισχυθεί η συνεργασία με τεχνολογικούς φορείς, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα εργαλεία AI που χρησιμοποιούνται στο πεδίο της ψυχικής υγείας είναι ηθικά υπεύθυνα, ασφαλή και σχεδιασμένα για να υποστηρίζουν τους ασθενείς χωρίς να προκαλούν βλάβη (TayJL, etal., 2024).
Επιπλέον, είναι απαραίτητο να εφαρμοστούν στρατηγικές για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης του ασθενούς στη θεραπεία, διασφαλίζοντας ότι η τεχνολογία δεν αντικαθιστά την ανθρώπινη επαφή και υποστήριξη. Η χρήση των ψηφιακών εργαλείων πρέπει να είναι υποστηρικτική και όχι απομονωτική για τους ασθενείς. Η ολοκληρωμένη προσέγγιση θα πρέπει να συνδυάζει την παραδοσιακή ψυχιατρική θεραπεία με καινοτόμες τεχνολογικές λύσεις, πάντα με την καθοδήγηση και την επίβλεψη ενός ψυχίατρου (ZhangX., 2025).
Προτάσεις για Ασφαλή και Ενδεδειγμένη Χρήση Τεχνολογίας
Η χρήση τεχνολογίας από άτομα με ψύχωση απαιτεί ορισμένες βασικές προϋποθέσεις. Η δημιουργία ενός πλαισίου ασφαλούς χρήσης είναι απολύτως αναγκαία. Κάθε τεχνολογικό εργαλείο που χρησιμοποιείται θα πρέπει να είναι εξοπλισμένο με σαφείς οδηγίες και παραμέτρους για την αποφυγή επιπλοκών. Ταυτόχρονα, η εκπαίδευση των ασθενών, αλλά και των θεραπευτών, στη χρήση της τεχνολογίας με υπευθυνότητα είναι κλειδί. Ο περιορισμός της χρήσης εργαλείων AI, όπως chatbots ή εφαρμογών, σε συγκεκριμένες θεραπευτικές καταστάσεις και με κατάλληλη εποπτεία μπορεί να μειώσει τους κινδύνους που προκαλούν τα ψηφιακά μέσα. Αναγκαίο είναι επίσης να αναπτυχθούν ελεγχόμενα πλαίσια για την προστασία της ιδιωτικότητας και της ασφάλειας των δεδομένων, καθώς οι χρήστες με ψύχωση μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι σε ζητήματα παρακολούθησης. Τέλος, οι τεχνολογίες (Grabb, 2024).
Βιβλιογραφία
- Cruz-Gonzalez P. et al., (2024) Artificial intelligence in mental health care: a systematic review of diagnosis, monitoring, and intervention applications, National Library of Medicines.
- Khan RonyΜ. Et al., (2025) Artificial intelligence in psychiatry: A systematic review and meta‑analysis of diagnostic and therapeutic efficacy, National Library of Medicines.
- Østergaard SD., (2023), Will Generative Artificial Intelligence Chatbots Generate Delusions in Individuals Prone to Psychosis? National Library of Medicines.
- Benoit J. et al., (2024), Systematic Review of Digital Phenotyping and Machine Learning in Psychosis Spectrum Illnesses, National Library of Medicines.
- Maechling C. et al. (2023) Frontiers review: Mobile health in management of first‑episode psychosis, National Library of Medicines.
- Tay JL, et al., (2024), Prediction of Clinical Outcomes in Psychotic Disorders Using AI Methods: Scoping Review, National Library of Medicines.
- Zhang X., (2025)Mental Health Professionals’ Technology Usage & Attitudes Toward Digital Health for Psychosis. JMIR Mental Health, JMIR Publications.
- Grabb D, (2024) Risks from Language Models for Automated Mental Healthcare: Ethics and Framework, Cornell University.
Ζαφειρίου Μαρία
Κοινωνική Λειτουργός MSc
Μονάδα Έγκαιρης Παρέμβασης στην Ψύχωση Κορυδαλλού
