Τι εννοούμε με τον όρο υποτροπή ;
Είναι η επανεμφάνιση μετά από συμπωματική ύφεση, ή έξαρση των θετικών συμπτωμάτων με διάρκεια για την οποία απαιτείται νοσηλεία.
→ 3 βασικά κοινά κριτήρια που χρησιμοποιούνται
(είτε μεμονωμένα είτε συνδυαστικά):
1) αλλαγή στην ψυχοπαθολογία,
2) πτώση κοινωνικής λειτουργικότητας, και
3) αλλαγή στη διαχείριση (π.χ. εισαγωγή στο
νοσοκομείο/ νοσηλεία)
Υποτροπή μετά το πρώτο ψυχωτικό επεισόδιο
→ Τα περισσότερα άτομα με Πρώτο Ψυχωτικό Επεισόδιο παρουσιάζουν κλινική ύφεση σε σύντομο χρονικό διάστημα
ΑΛΛΑ τα ποσοστά υποτροπής μετά την ύφεση είναι πολύ υψηλά
→ Περίπου 80% των ατόμων με ΠΨΕ θα έχουν δεύτερο επεισόδιο μέσα στα επόμενα 5 χρόνια (κρίσιμο διάστημα παρέμβασης) – 20% μόνο ένα επεισόδιο
→ 28-30% μέσα στον επόμενο 1 χρόνο
→ 35% – 43% μέσα στα επόμενα 1,5 – 2 χρόνια
→ 54% μέσα στα επόμενα 3 χρόνια
Γιατί είναι σημαντική η πρόληψη της υποτροπής;
→ Με κάθε νέο επεισόδιο, αυξάνονται οι πιθανότητες χρονιότητας
→ Δράση φαρμακευτικής αγωγής: μεγαλύτερες δοσολογίες φ. Α για
θεραπευτικό αποτέλεσμα
→ Η υποτροπή συνδέεται με την πρόγνωση και τη λειτουργικότητα, και με
αυξημένα αρνητικά συμπτώματα
→ Ενδεχόμενη (επανα)νοσηλεία αποτελεί επιβαρυντική και δυνάμει
τραυματική εμπειρία για το άτομο
→ Δυσχεραίνεται η διατήρησης της επαγγελματικής, ακαδημαϊκής,
κοινωνικής ζωή του ατόμου, όπου η υποτροπή λειτουργεί διαταρακτικά
→ Για την οικογένεια αυξάνεται η επιβάρυνση
→ Οικονομικό βάρος για την κοινωνία
Παράγοντες ρίσκου για υποτροπή μετά το πρώτο ψυχωτικό επεισόδιο
- Φαρμακευτική αγωγή: ελλιπής/ μη συνέπεια & διακοπή αγωγής
→ Ελλιπής/ μη συνέπεια στη λήψη φ. Α:
(Aυξάνει το ρίσκο Χ4)
- Η συντήρηση αντιψυχωτικής αγωγής έχει φανεί να μπορεί να αποτρέψει την υποτροπή σε άτομα με ΠΨΕ για έως και 2 χρόνια
- Διακοπή φ. Α για ≥ 2 μήνες φάνηκε να αυξάνει το ρίσκο υποτροπής, αλλά 45.7% των ατόμων που διέκοψαν την αντιψυχωτική αγωγή για 12
μήνες (και 39.4% μετά από 18-24 μήνες) δεν εμφάνισαν υποτροπή (Kishietal, 2018)
- Ρίσκο υποτροπής 90% στα 2 χρόνια (77% στον 1ο χρόνο) για άτομα που διακόπτουν την αγωγή (Zipurskyetal, 2014)
- Διακοπή της φ. Α – ποσοστά υποτροπής 80-100%
- Χρήση ουσιών
(Αυξάνει το ρίσκο Χ3)
- για τα άτομα που συνεχίζουν τη χρήση (συγκριτικά με τα άτομα που διακόπτουν)
- Το οικογενειακό περιβάλλον
- Η παράμετρος κριτική (επικριτικά σχόλια) έχει συνδεθεί με αυξημένο ρίσκο υποτροπής Χ.2.3
Από την άλλη πλευρά, η οικογένεια έχει τη δυνατότητα να ενεργεί ως υποστηρικτικό δίκτυο πουλειτουργεί προστατευτικά απέναντι στην υποτροπή, και μπορεί να βοηθήσει με πολλαπλούς τρόπους, συμπεριλαμβανομένης της συμβολής στην αναζήτηση βοήθειας, και της παρατήρησης πρώιμων προειδοποιητικών σημείων (ΕWS).
- Προνοσηρή προσωπικότητα
- Χαμηλή προνοσηρή προσαρμογήαύξηση ρίσκου Χ.2.2
Άλλοι παράγοντες που έχουν μελετηθεί
- Μείζων καταθλιπτική διαταραχή ( daSilvaetal, 2021- Βραζιλία)
- Διαφορετικοί πολιτισμικοί παράγοντες
- Δημογραφικές κλινικές παράμετροι, νοητικά ελλείματα, DUI.
Προστατευτικοί – θετικοί προγνωστικοί παράγοντες
Alvarez – Jimenezetal (2011) θετικοί προγνωστικοί παράγοντες – μόνο ένα επεισόδιο (16,5%):
→ Μικρότερη διάρκεια DUP (<60 μέρες)
→ Ταχύτερη απόκριση στη θεραπεία
→ Η διατήρηση επαφής με γονέα
Huietal (2018) παράγοντες που συνδέονται με έλλειψη υποτροπής (σε περίοδο 10 ετών):
→ Μικρότερη διάρκεια DUP (⩽30 μέρες),
→ Μη σχιζοφρενικές διαταραχές
→ Λιγότερο έντονα αρνητικά συμπτώματα
→ Καλύτερη απόδοση σε συγκεκριμένα νευροψυχολογικά τεστ (λεκτική ροή, μνήμη εργασίας)
Έγκαιρη Παρέμβαση στην Ψύχωση & Υποτροπή
→ ΕΠΨ: Βελτιώνει τα ποσοστά υποτροπής σε σύγκριση με τη συνηθισμένη θεραπεία στα 2 πρώτα χρόνια μετά την
έναρξη της παρέμβασης, ενώ επίσης φαίνεται να βοηθάει στη μείωση της χρήσης ουσιών
→ Ωστόσο, τα θετικά αποτελέσματα έχει αποδειχθεί ότι δεν διατηρούνται μακροπρόθεσμα
→ Στα 5 χρόνια δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε ΕΠΨ και συνηθισμένη θεραπεία, ούτε στην υποτροπή, ούτε στη συμπτωματολογία.
