Η χρήση ψυχοδραστικών ουσιών, είτε αυτές είναι παράνομες είτε συνταγογραφούμενες, έχει μακροχρόνιες συνέπειες στην ψυχική υγεία, οι οποίες περιλαμβάνουν την ανάπτυξη ψύχωσης. Η ψύχωση χαρακτηρίζεται από σοβαρές διαταραχές της σκέψης, των συναισθημάτων και της αντίληψης, με τον πάσχοντα να χάνει την επαφή με την πραγματικότητα.
Η σύνδεση μεταξύ ψυχοδραστικών ουσιών και ψύχωσης έχει μελετηθεί εκτενώς και αποδεικνύεται ότι η χρήση ουσιών μπορεί να πυροδοτήσει ή να επιδεινώσει ψυχικές διαταραχές.
Ορισμός Ψύχωσης
Η ψύχωση περιλαμβάνει συμπτώματα όπως:
– Παραληρητικές ιδέες : ψευδείς πεποιθήσεις (π.χ., πίστη ότι κάποιος προσπαθεί να σε βλάψει).
– Ψευδαισθήσεις: αντιληπτικά βιώματα που δεν έχουν ως βάσει κάποιο ερέθισμα, όπως ακρόαση φωνών ή οπτικές ψευδαισθήσεις.
– Αποδιοργανωμένη σκέψη και λόγος: δυσκολία στην κατανόηση ή στην έκφραση των σκέψεων.
– Αποδιοργανωμένη συμπεριφορά η κοινωνική απόσυρση.
Αυτά τα συμπτώματα σχετίζονται με διαταραχές όπως η σχιζοφρένεια ή η διπολική διαταραχή, και μπορεί να εμφανιστούν και ως αποτέλεσμα της χρήσης ουσιών.
Ουσίες που Συνδέονται με Ψύχωση
Υπάρχουν διάφορες ψυχοδραστικές ουσίες που μπορούν να προκαλέσουν ή να ενισχύσουν την ψύχωση:
- Κάνναβη
Η κάνναβη είναι μια από τις πιο κοινές ουσίες που σχετίζονται με ψυχωτικές αντιδράσεις, ειδικά σε άτομα με προδιάθεση για ψυχικές διαταραχές. Μελέτες έχουν δείξει ότι η χρήση της κάνναβης, ιδίως σε μεγάλες ποσότητες ή σε νεαρή ηλικία, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανάπτυξης ψύχωσης σε ευάλωτους ανθρώπους, μερικές φορές ακόμη και σε άτομα χωρίς προηγούμενο ψυχιατρικό ιστορικό (VanOs et al., 2002).
2.Αμφεταμίνες και Κοκαΐνη
Η χρήση αμφεταμινών και κοκαΐνης έχει συνδεθεί με την πρόκληση επεισοδίων ψύχωσης, κυρίως όταν χρησιμοποιούνται σε μεγάλες δόσεις ή σε παρατεταμένη βάση. Οι αμφεταμίνες και η κοκαΐνη προκαλούν αυξημένα επίπεδα ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, κάτι που μπορεί να προκαλέσει ψευδαισθήσεις και παρανοϊκές ιδέες, χαρακτηριστικά της ψύχωσης. Η ψύχωση από αμφεταμίνες είναι γνωστή ως «ψύχωση αμφεταμινών» και συνήθως υποχωρεί όταν η χρήση της ουσίας διακόπτεται (Kipnis et al., 1993).
- Ψυχεδελικά (LSD, Μανιτάρια ψυχεδελικά)
Τα ψυχεδελικά προκαλούν τροποποιήσεις της αντίληψης, και σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να οδηγήσουν σε ψυχικές καταστάσεις που μοιάζουν με ψύχωση. Αν και οι παραισθήσεις και οι παραλήψεις μπορεί να είναι περαστικές και να εξασθενίσουν με το χρόνο, σε ευάλωτους χρήστες ή σε υπερβολικές δόσεις, τα ψυχεδελικά μπορούν να πυροδοτήσουν ή να επιδεινώσουν ψυχωτικές επεισόδια, κυρίως σε άτομα με προδιάθεση για ψυχικές διαταραχές (Krystal et al., 1999).
- Αλκοόλ και Βαρβιτουρικά
Η χρόνια κατάχρηση αλκοόλ και η χρήση βαριών κατασταλτικών ουσιών, όπως τα βαρβιτουρικά, μπορεί επίσης να οδηγήσει σε ψύχωση. Η αλκοολική ψύχωση (ή «deliriumtremens») χαρακτηρίζεται από σοβαρές ψυχιατρικές εκδηλώσεις, όπως παραληρήματα, σύγχυση και παρανοϊκές σκέψεις. Επιπλέον, η απότομη διακοπή αυτών των ουσιών μπορεί να προκαλέσει ψυχώσεις ή άλλες σοβαρές ψυχικές διαταραχές.
Πώς οι Ουσίες Πυροδοτούν την Ψύχωση
Οι ψυχοδραστικές ουσίες επιδρούν στον εγκέφαλο, κυρίως μέσω των συστημάτων ντοπαμίνης, σεροτονίνης και γλουταμίνης. Η υπερβολική ή διαταραγμένη δραστηριότητα αυτών των συστημάτων μπορεί να οδηγήσει σε ψευδαισθήσεις, παρανοϊκές ιδέες και αποδιοργανωμένη σκέψη.
– Ντοπαμίνη:Η αυξημένη ντοπαμίνη στον εγκέφαλο, η οποία προκαλείται από τη χρήση ορισμένων ουσιών (π.χ., αμφεταμίνες), είναι ιδιαίτερα σημαντική στη δημιουργία ψυχωτικών συμπτωμάτων. Η ντοπαμίνη εμπλέκεται στην επεξεργασία συναισθημάτων και σκέψεων, και η υπερβολική δραστηριότητά της μπορεί να οδηγήσει σε ψευδαισθήσεις και παραληρητικές ιδέες.
– Σεροτονίνη και Γλουταμίνη:Παρόμοια, η αλληλεπίδραση της σεροτονίνης και της γλουταμίνης μπορεί να εξηγήσει την ανάπτυξη ψυχικών διαταραχών και ψύχωσης, ιδίως με τη χρήση ψυχεδελικών ουσιών.
Προδιάθεση και Επίδραση της Χρήσης Ουσιών στην Ψυχική Υγεία
Αν και η χρήση ψυχοδραστικών ουσιών μπορεί να προκαλέσει ή να επιδεινώσει την ψύχωση, η προδιάθεση ενός ατόμου για ψυχικές διαταραχές παίζει επίσης σημαντικό ρόλο. Άτομα με οικογενειακό ιστορικό ψυχικών διαταραχών ή με προσωπικήπροδιάθεση για ψυχικές παθήσεις (όπως η σχιζοφρένεια) είναι πιο ευάλωτα στις επιπτώσεις των ουσιών. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι νεαροί χρήστες, που μπορεί να έχουν ήδη μια ψυχική ευαλωτότητα, είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν ψυχωτικά επεισόδια λόγω της χρήσης ουσιών (Henquet et al., 2005).
Στρατηγικές Αντιμετώπισης και Θεραπεία
Η θεραπεία για την ψύχωση που προκαλείται από τις ουσίες περιλαμβάνει:
-Αποκατάσταση και υποστήριξη:Η αποκατάσταση της φυσικής και ψυχικής υγείας του ατόμου, μέσω της αποχής από τις ουσίες και της ψυχολογικής υποστήριξης, είναι ζωτικής σημασίας.
-Φαρμακευτική θεραπεία: Η χρήση αντιψυχωτικών φαρμάκων μπορεί να είναι αναγκαία για την αντιμετώπιση των ψυχωτικών συμπτωμάτων.
-Ψυχολογική υποστήριξη:Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT) και άλλες ψυχολογικές προσεγγίσεις μπορούν να βοηθήσουν τους ασθενείς να κατανοήσουν τις αιτίες των συμπτωμάτων τους και να αναπτύξουν στρατηγικές διαχείρισης.
Συμπεράσματα
Η σχέση μεταξύ ψυχοδραστικών ουσιών και ψύχωσης είναι περίπλοκη και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως η ευαλωτότητα του ατόμου και η χρήση των ουσιών. Ο έλεγχος της χρήσης ψυχοδραστικών ουσιών και η υποστήριξη των ατόμων με ψυχικές διαταραχές είναι ουσιώδης για την πρόληψη της ψύχωσης και τη διαχείριση των συμπτωμάτων. Ειδικότερα, η πρόληψη καιη έγκαιρη διάγνωση μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των κινδύνων και στην καλύτερη ποιότητα ζωής των ατόμων με ψυχιατρικές παθήσεις.
Βιβλιογραφία:
- Van Os, J., et al. (2002). Cannabis use and psychosis: A review of the literature. *Psychiatric Research*, 109(3), 187-192.
- Kipnis, D., et al. (1993). Amphetamine-induced psychosis: A review. *Journal of Clinical Psychiatry*, 54(6), 237-243.
- Krystal, J. H., et al. (1999). The neurobiology of the psychosis associated with psychedelic drugs. *The American Journal of Psychiatry*, 156(11), 1822-1829.
- Henquet, C., et al. (2005). Cannabis use and risk of psychosis: A review of the literature. *The LancetPsychiatry*, 5(8), 63-72.
Manos Anagnostopoulos
B.A.Psychology, CCNY
M.Sc. Social Psychiatry, DUTH
Advanced Certificate in RECBT
