Οι Ψυχωτικές Διαταραχές αποτελούν κάποιες από τις σημαντικότερες ψυχικές ασθένειες και δεν έχουν, συνήθως, καλά αποτελέσματα. Είναι θεμελιωμένη η σπουδαιότητα του οικογενειακού περιβάλλοντος και των φίλων,στην υποστήριξη των ατόμων με ψύχωση. Το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον των ατόμων αυτών χαρακτηρίζονται και ως φροντιστές. Οι άνθρωποι που υποστηρίζονται και φροντίζονται από τους φροντιστές έχουν καλύτερη πρόβλεψη για το μέλλον και καλύτερη ποιότητα ζωής. Ωστόσο, το ψυχικό βάρος και το αίσθημα ευθύνης ενδέχεται να οδηγήσει σε πολύ άγχος, το οποίο επιδρά και στην ψυχική υγεία των ίδιων των φροντιστών(SinJ., ElkesJ., BatchelorR.,HendersonC.,GillardS., WoodhamL.A.,ChenT., AdenA.&CorneliusV., 2021).
Έρευνες αποκαλύπτουν πως η επιβαρυμένη ψυχική υγεία των φροντιστών έχει ως αποτέλεσμα την αδυναμία τους να φροντίσουν τους δικούς τους ανθρώπους ή το ενδεχόμενο εκδήλωσης εχθρικής στάσηςαπέναντί τους. Η εχθρική στάση ή η υπερβολική φροντίδα, έχει φανεί πως δημιουργεί κίνδυνο για υποτροπές. Συνεπώς, ξεκινάει ένας φαύλος κύκλος κακής υγείας και ποιότητας ζωής για τα άτομα του περιβάλλοντος(Sin J., Elkes J., Batchelor R., Henderson C.,Gillard S., Woodham L.A., Chen T., Aden A. & Cornelius V., 2021).
Σύμφωνα με αποτελέσματα της έρευνας που διενεργήθηκε από τους Estradé Α., OnwumereJ., Venables J., Gilardi l., Cabrera A., Rico J., Hoque A., Otaiku J., Hunter N., Kéri P., Kpodo L., Sunkel C., Bao J., Shiers D., Bonoldi I., Kuipers E.& Fusar-Poli P.,οι φροντιστές αισθάνονται πως βιώνουν ένα σπουδαίο γεγονός, το οποίο άλλαξε τη ζωή τους χωρίς να έχουν χρόνο να αντιληφθούν και να κατανοήσουν τι εμπειρίες τους από την φροντίδα των δικών τους ανθρώπων. Συχνά, οι φροντιστές εφαρμόζουν έναν υποστηρικτικό ρόλο, δίχως να συνειδητοποιούν πως αυτός είναι ένας ρόλος. Το στίγμα που νιώθει το υποστηρικτικό περιβάλλον και το οποίο αφορά την ασθένεια των δικών τους ανθρώπων τους οδηγεί σε απομόνωση και κοινωνικό αποκλεισμό (Estradé Α., Onwumere J., Venables J., Gilardi l., Cabrera A., Rico J., Hoque A., Otaiku J., Hunter N., Kéri P., Kpodo L., Sunkel C., Bao J., Shiers D., Bonoldi I., Kuipers E. & Fusar-Poli P, 2023).
Μια ακόμη έρευνα διεξήχθη από τους FernandesJ. B., Fernandes S. B, Almeida A. S., Cunningham R. C., προκειμένου να εξεταστούν τα εμπόδια που επιδρούν στην οικογενειακή ανθεκτικότητατων φροντιστών των ατόμων με σχιζοφρένεια. Η έρευνα έδειξε πως τα εμπόδια που επηρεάζουν την οικογενειακή ανθεκτικότητα είναι η έλλειψη γνώσης της ασθένειας, το κοινωνικό στίγμα, το εκφραζόμενο συναίσθημα, η εμπλοκή στη σχέση φροντιστή-ασθενή και η ενοχή.
Η πρώτη κατηγορία αφορά στην ελλιπή γνώση για την ασθένεια, για τα μοτίβα συμπεριφοράς και για τον τρόπο βοήθειας του ατόμου με ψύχωση. Η δεύτερη κατηγορία σχετίζεται με τον στιγματισμό που βιώνουνοι συγγενείς των νοσούντων, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, ο οποίος πηγάζει από στερεοτυπικές απόψεις της κοινωνίας, που υιοθετούν και εσωτερικεύουν και οι φροντιστές. Η τρίτη κατηγορίααφορά το εκφραζόμενο συναίσθημα και την επίδραση που ασκεί αυτό στη στάση του φροντιστή προς τον ασθενή. Η τέταρτη κατηγορία έχει σχέση με την μη εμπλοκή ή την υπερβολική εμπλοκή του φροντιστή με τον ασθενή. Από την μία πλευρά η διαβίωση με έναν ψυχωτικό ασθενή ενδέχεται να ενέχει προβλήματα, εξαιτίας της σοβαρότητας και χρονιότητας της νόσου και από την άλλη πλευρά η φροντίδα ίσως οδηγήσει σε υπερβολική εμπλοκή στην σχέση, ανάληψη ελέγχου για αποφάσεις και στέρηση αυτονομίας. Η τελευταία κατηγορία αφορά τόσο την ενοχή που νιώθουν οι οικείοι τουασθενούς για την εμφάνιση της νόσου στον δικό τους άνθρωπο όσο και την τάση να κατηγορούν οι φροντιστές τους νοσούντες για την ύπαρξη της νόσου (Fernandes J. B., Fernandes S. B, Almeida A. S., Cunningham R. C., 2021).
Η οικογενειακή θεραπεία καθίσταται ιδιαίτερα σημαντική για τους φροντιστές ατόμων με σχιζοφρένεια. Η θεραπεία αυτήχρειάζεται:
- Να εμπλέκει το άτομο με σχιζοφρένεια
- Να πραγματοποιείται σε χρονικό περιθώριο από 3 μήνες έως 1 έτος,
- Να δίνεται η αρμόζουσα σημασία στη σχέση φροντιστή- ανθρώπου με σχιζοφρένεια
- Να δοθεί στους φροντιστές ένα ειδικό ψυχοεκπαιδευτικό εργαλείο, το οποίο να εμπεριέχει τον τρόπο επικοινωνίας, τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων και τη διαχείριση κρίσεων.
Με αυτόν τον τρόπο το υποστηρικτικό περιβάλλον δύναται να κατανοήσει περισσότερο τις ψυχωτικές διαταραχές και τις συνέπειες τους σε ποικίλους τομείς της λειτουργικότητας τους, να αντιλαμβάνονται τα συμπτώματα υποτροπής, να αποκτήσουν ικανότητες επίλυσης προβλημάτων, όταν βιώνουν ένα ψυχωτικό επεισόδιο, καθώς και να έχουν, πλέον, γνώση σχετικά με την σπουδαιότητα τήρησης της θεραπείας (Hahlweg K., BaucomD.H, 2023).
ΚΟΥΛΑΛΗ ΑΝΕΖΙΝΑ
Κοινωνική Λειτουργός- «Οικοτροφείο ΠΕ Δυτικού Τομέα Αθηνών»
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Estradé Α., Onwumere J., Venables J., Gilardi l., Cabrera A., Rico J., Hoque A., Otaiku J., Hunter N., Kéri P., Kpodo L., Sunkel C., Bao J., Shiers D., Bonoldi I., Kuipers E. & Fusar-Poli P, 2023: The Lived Experiences of Family Members and Carers of People with Psychosis: A Bottom-Up Review Co-Written by Experts by Experience and Academics, International Journal of Descriptive Phenomenological and Experimental Psychopathology, 56, Issue: 5, p. 371-182.
- Fernandes J. B., Fernandes S. B, Almeida A. S., Cunningham R. C., 2021:Barriers to Family Resilience in Caregivers of People Who Have Schizophrenia, Journal of Nursing Scholarship, 53, Issue: 4, p. 393-399.
- Hahlweg K., Baucom D.H, 2023: Family therapy for persons with schizophrenia, European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience, 273, p. 819-824.
- Sin J., Elkes J., Batchelor R., Henderson C.,Gillard S., Woodham L.A., Chen T., Aden A. & Cornelius V., 2021: Mental health and caregiving experiences of family carers supporting people with psychosis,EpidemiologyandPsychiatricSciences, 30, p. 1-9.
