Η ψυχική υγεία θεωρείται ως βασικό δικαίωμα για όλους τους ανθρώπους και οι ψυχικές διαταραχές αναγνωρίζονται όλο και πιο συχνά ως σημαντικές αιτίες νοσηρότητας παγκοσμίως, έχοντας σημαντικό αποτύπωμα επιβάρυνσης στα συστήματα υγείας αλλά κυρίως στους ίδιους τους νοσούντες (GBD, 2022).
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, εκτιμάται ότι 1 στους 8 ανθρώπους ζει παγκοσμίως με ψυχική διαταραχή. Ενδεικτικά, το 2019, 1 στους 8 ανθρώπους ή 970 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζούσαν με ψυχική διαταραχή, με τις πιο συχνές, αγχώδεις και καταθλιπτικές διαταραχές. Την ίδια περίοδο, 40 εκατομμύρια άνθρωποι εμφάνισαν διπολική διαταραχή. Το 2020, ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν με αγχώδεις και καταθλιπτικές διαταραχές αυξήθηκε σημαντικά λόγω της πανδημίας COVID-19 (WHO,2022).
Η σχιζοφρένεια επηρεάζει περίπου 24 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως, δηλαδή 1 στους 300 ανθρώπους. Τα άτομα με σχιζοφρένεια έχουν προσδόκιμο ζωής 10-20 χρόνια μικρότερο από τον γενικό πληθυσμό. Χαρακτηρίζεται από σοβαρές διαταραχές στην αντίληψη και σημαντικές αλλαγές στη συμπεριφορά. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν επίμονες αυταπάτες, παραισθήσεις, αποδιοργανωμένη σκέψη, έντονα αποδιοργανωμένη συμπεριφορά ή ακραία διέγερση. Τα άτομα με σχιζοφρένεια μπορεί να αντιμετωπίζουν συνεχείς γνωστικές δυσκολίες. Ωστόσο, υπάρχουν πολλές αποτελεσματικές θεραπευτικές επιλογές, όπως η φαρμακευτική αγωγή, η Ψυχοεκπαίδευση, οι οικογενειακές παρεμβάσεις και η ψυχοκοινωνική αποκατάσταση, όπου η συμβολή τους κρίνεται απαραίτητη (WHO, 2022).
Η αποκατάσταση ενός ψυχικά ασθενή περιλαμβάνει μια ολιστική προσέγγιση που στοχεύει στην κάλυψη των αναγκών τουσε διάφορους τομείς της ζωής του. Συγκεκριμένα, η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει την ανάπτυξη δεξιοτήτων και την επαγγελματική αποκατάσταση, έτσι ώστε το άτομο να μπορέσει να διαχειριστεί τις προσωπικές του ανάγκες, όπως η υγιεινή, η διατροφή, η στέγαση και η οικονομική ασφάλεια. Επιπλέον, περιλαμβάνει την εκπαίδευση για την κάλυψη κοινωνικών αναγκών, όπως η αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου και η ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων, καθώς και την προετοιμασία για την απόκτηση επαγγελματικών δεξιοτήτων που είναι κατάλληλες για τη συγκεκριμένη εργασία που το άτομο επιθυμεί να ασκήσει. Η ψυχοκοινωνική αποκατάσταση είναι μια πολύπλευρη διαδικασία που στοχεύει να βοηθήσει τους χρόνια ψυχικά ασθενείς με μειωμένη λειτουργικότητα, ανικανότητα ή αναπηρία να επιτύχουν το βέλτιστο δυνατό επίπεδο ανεξάρτητης ζωής και ενσωμάτωσης στην κοινότητα(Μαδιανός, 2005).
Η μετάβαση από την Ασυλική Ψυχιατρική στην Κοινοτική Ψυχιατρική και την ψυχοκοινωνική αποκατάσταση στην Ελλάδα ξεκίνησε τη δεκαετία του 80 με την ψήφιση νόμου (Ν.1397/83). Αυτή η αλλαγή σηματοδότησε την απομάκρυνση από την απομόνωση των ψυχικά ασθενών σε ψυχιατρικά ιδρύματα και την ενσωμάτωσή τους στην κοινωνία. Σήμερα, αυτή η προσέγγιση αναγνωρίζεται ως μια θετική εξέλιξη στον τομέα της ψυχικής υγείας, ενθαρρύνοντας την παροχή υποστήριξης και φροντίδας σε κοινότητες και προωθώντας την κοινωνική επανένταξη των ατόμων με ψυχικές διαταραχές.Οι δομές ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης για άτομα με ψυχικές διαταραχές, ξεκίνησαν τη λειτουργία τους μέσω τουμεταρρυθμιστικού προγράμματος ‘Ψυχαργώς’, στοχεύοντας στην υποστήριξη της αυτόνομης διαβίωσης των ατόμων αυτών και παράλληλα στην απομάκρυνσή τους από τα ιδρύματα, προωθώντας την κοινωνική ενσωμάτωση και διασφαλίζοντας το δικαίωμά τους για αξιοπρεπή διαβίωση(Χαράλαμπος, 2018).
Κυριαζοπούλου Αλεξάνδρα
Κοινωνική Λειτουργός
ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
G BD 2 0 1 9 M e n t a l Dis o r d e r s Co l la b o r a t o r s . ( 2 0 2 2 ) . G lo b a l , r e g i o n a l, a n d n a t i o n a l b u r d e n o f 1 2 m e n t a l d is o r d e r s in 2 0 4 c o u n t r i e s a n d t e r r it o rie s , 1 9 9 0–2 0 1 9 : a s y s t e m a t ic a n a ly s is f o r t h e G lo b a l B u r d e n o f D is e a s e St u d y 2 0 1 9. T h e L a n c et Ps y c h ia t r y , 9 ( 2 ) , 1 3 7-150
WHO, 2022. Mental disorders. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mental-disorders
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Μαδιανός, Γ. Μ. (2005). Εισαγωγή στην Κοινωνική Ψυχιατρική. Αθήνα: Καστανιώτης.
Χαράλαμπος, Δ. (2 0 18 ). Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση στην Ελλάδα. Rostrum ofAsclepius/VimatouAsklipiou, 17(2), 118-129
