Με την πάροδο του χρόνου οι ψυχικές διαταραχές αυξάνονται. Η ψυχωσική συμπτωματολογία εμφανίζεται σε μεγάλο βαθμό στους εφήβους και σε νεαρούς ενήλικες. Σε αυτές τις περιπτώσεις η σχέση του ατόμου με το οικογενειακό του περιβάλλον είναι καθοριστικής σημασίας για την έκβαση της νόσου.
Τα νεαρά άτομα επηρεάζονται σημαντικά από το οικογενειακό τους περιβάλλον και η εμφάνιση μια ψυχικής διαταραχής επηρεάζει τόσο αυτά όσο και την οικογένειά τους, αφού αυτή συνήθως επωμίζεται τη φροντίδα του ατόμου (Μανωλοπούλου, 2017). Κάθε οικογένεια έχει διαφορετική αντίδραση στην είδηση μιας ψυχικής νόσου σε κάποιο από τα μέλη της, κάποιες προσπαθούν να το αντιμετωπίσουν με αποδοχή και συνεργατικότητα κι άλλες είναι πιεστικές, επικριτικές και εχθρικές προς τον πάσχοντα με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα στρεσογόνο περιβάλλον για όλα τα μέλη. Αυτό επηρεάζει αρνητικά το άτομο προκαλώντας πολλές φορές την επανεμφάνιση της συμπτωματολογίας με νέες υποτροπές και μείωση της ικανότητας προσαρμογής του ατόμου στην νέα κατάσταση(Μανωλοπούλου, 2017).
Υπάρχει μεγάλη δυσκολία όσον αφορά τη φροντίδα ενός ατόμου με ψυχικές διαταραχές, αφού εκτός από τη σωματική και ψυχική κόπωση δημιουργείται και πλήρης αποδιοργάνωση τόσο στο άτομο όσο και στην οικογένεια του με αποτέλεσμα να υπάρχουν συνέπειες στις μεταξύ τους σχέσεις(Μανωλοπούλου, 2017). Θέματα που επιβαρύνουν την οικογένεια και σχετίζονται με την ασθένεια μπορεί να είναι η ιδέα του στίγματος, η συμπεριφορά του μέλους με ψυχική διαταραχή, το αίσθημα της αδυναμίας και της θλίψης, οι ανάγκες υποστήριξης και το οικονομικό κόστος, ο φόβος της υποτροπής, η απόδοση ρόλων κ.α. Μια έρευνα έχει δείξει ότι για την πρόληψη της εμφάνισης της ψυχικής διαταραχής υπάρχουν τέσσερα βήματα που μπορεί να ακολουθήσει η οικογένεια : την οικογενειακή αποδοχή, την οικογενειακή βοήθεια, την ελπίδα και την επικοινωνία. Η αποδοχή έχει σχέση με το ότι η οικογένεια δεν έχει μεγάλες προσδοκίες και απαιτήσεις για υπερβολικά μεγάλη αλλαγή του ασθενή και δεν ντρέπεται γι αυτόν. Μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη της υποτροπής προσφέροντας βοήθεια με τη λήψη της φαρμακευτικής αγωγής, την κοινωνικοποίηση και την προσπάθεια εργασίας του μέλους της. Η ελπίδα για ανάρρωση είναι επίσης βοηθητική και τέλος η επικοινωνία μεταξύ του ασθενούς και της οικογένειας του θα πρέπει να γίνεται με υπομονή, απαλό τόνο φωνής και ενσυναίσθηση (Mamnuah, 2021).Γι αυτό είναι σημαντικό η φροντίδα του ατόμου να μοιράζεται στα μέλη της οικογένειας. Η εμπλοκή της στη θεραπευτική διαδικασία και η ενεργός συμμετοχή της είναι καίριας σημασίας για την θεραπεία και την ψυχοκοινωνική αποκατάσταση του ατόμου (Μανωλοπούλου, 2017).Για να μπουν σε αυτή τη διαδικασία τα μέλη θα πρέπει να λάβουν τη βοήθεια επαγγελματιών ψυχικής υγείας που θα τους βοηθήσουν στην αποδοχή, την εκπαίδευση και την στήριξη του μέλος με ψυχική διαταραχή καθώς και συναισθηματική και γνωστική υποστήριξη στο ίδιο το άτομο. Αυτό φαίνεται και σε μια έρευνα, η οποία έχει δείξει ότι οι οικογένειες στις οποίες υπάρχει μέλος με κάποια ψυχική διαταραχή τείνουν να αντιμετωπίζουν πρακτικές και συναισθηματικές δυσκολίες. Η συνεργασία με επαγγελματίες ψυχικής υγείαςδίνει τη δυνατότητα στις οικογένειες να διαχειριστούν το βάρος της νόσου και τα συναισθήματα που τη συνοδεύουν με την ενημέρωση σε σχέση με την ασθένεια, τη γνωστική υποστήριξη και την εκπαίδευση (KielsrudAassetal., 2021).
Τέλος, οι οικογένειες και τα άτομα με ψυχικές διαταραχές μπορούν να έχουν εύκολη πρόσβαση σε κοινοτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας, οι οποίες είναι υπεύθυνες για την παροχή υπηρεσιών υγείας όπως οι υπηρεσίες αποκατάστασης, έγκαιρης παρέμβασης και διαχείρισης(KielsrudAassetal., 2021). Η οικογένεια αποτελεί πολύτιμη βοήθεια για την πρόληψη της υποτροπής, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων με ψυχικές διαταραχές και την ενεργή συμμετοχή τους στην καθημερινότητα (TIhoweetal. 2017).
Ζαφειρίου Μαρία
Κοινωνική Λειτουργός
Μονάδα Έγκαιρης Παρέμβασης στην Ψύχωση Κορυδαλλού
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
- Γεωργία Μανωλοπούλου, 2017, Η σχιζοφρένεια στον έφηβο και οι επιπτώσεις της στον ίδιο και την οικογένεια του, σελ. 68-69, Διπλωματική εργασία, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Τμήμα Ιατρικής
https://repo.lib.duth.gr/jspui/bitstream/123456789/12115/1/ManolopoulouG_2017.pdf
- Lisbeth Kjelsrud Aass MCN& al,2021, Family support and quality of community mental health care: Perspectives from families living with mental illness, Journal of Clinical Nursing: Volume 31, Issue 7-8https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/jocn.15948
- MamnuahMamnuah,2021, The Role of the Family in Preventing Relapse of Schizophrenia Patient. Open Access Maced J Medhttps://oamjms.eu/index.php/mjms/article/view/5789/5457
- TIhalefi T. TIhowe, Emmerentia Du Plessis, Magdalene P. Koen, 2017, Strengths of families to limit relapse in mentally ill family members, Health SA Gesondheid 22, No. 1,https://journals.co.za/doi/abs/10.1016/j.hsag.2016.09.003
