Η κατατονική σχιζοφρένεια είναι μία υποκατηγορία της σχιζοφρένειας, που χαρακτηρίζεται κυρίως από σοβαρές διαταραχές στην κινητική λειτουργία του ατόμου. Ενώ η σχιζοφρένεια γενικά συνδέεται με ψυχωσικά συμπτώματα όπως ψευδαισθήσεις και παραληρητικές ιδέες, η κατατονική μορφή επικεντρώνεται περισσότερο στην κίνηση, την ομιλία και τη γενικότερη σωματική συμπεριφορά του ατόμου.
Τι Είναι η Κατατονική Σχιζοφρένεια;
Η κατατονική σχιζοφρένεια αποτελεί έναν από τους τύπους της σχιζοφρένειας, αν και στις σύγχρονες διαγνωστικές κατηγοριοποιήσεις (DSM-5 και ICD-11) η κατατονία δεν αναγνωρίζεται πλέον ως ξεχωριστός τύπος σχιζοφρένειας αλλά ως διακριτή ψυχιατρική διαταραχή που μπορεί να συνυπάρχει σε διάφορες ψυχικές ασθένειες, περιλαμβανομένης της σχιζοφρένειας. Παρόλα αυτά, ο όρος “κατατονική σχιζοφρένεια” εξακολουθεί να χρησιμοποιείται για να περιγράψει την περίπτωση σχιζοφρένειας όπου κυριαρχούν τα κατατονικά συμπτώματα.
Συμπτώματα της Κατατονικής Σχιζοφρένειας
Τα συμπτώματα της κατατονικής σχιζοφρένειας είναι κυρίως κινητικά και περιλαμβάνουν κάποια από τα παρακάτω:
Ακινησία: Έντονη μείωση της κινητικότητας, όπου ο ασθενής παραμένει ακίνητος και δείχνει αποσύνδεση από το περιβάλλον. Μπορεί να παραμένει σε μια στάση για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Επανάληψη Κινήσεων: Επαναλαμβανόμενες, μη στοχευμένες κινήσεις όπως το ταρακούνημα ή το κούνημα των χεριών.
Μίμηση και ηχολαλία:Ο ασθενής μιμείται αυτόματα τις κινήσεις (echopraxia) ή την ομιλία (echolalia) άλλων ανθρώπων γύρω του.
Απραξία και Σιγή: Μείωση ή πλήρης απώλεια ομιλίας και κίνησης.
Ακραία διέγερση:Σε αντίθεση με την ακινησία, μπορεί να παρουσιαστεί υπερβολική και χωρίς σκοπό κινητικότητα, συχνά συνοδευόμενη από έντονη διέγερση και αναταραχή.
Αρνητισμός: Ο ασθενής αντιστέκεται παθητικά ή ενεργητικά σε κάθε προσπάθεια να τον μετακινήσουν ή να τον βοηθήσουν, ή κάνει το αντίθετο από αυτό που του ζητείται.
Εικόνα που απεικονίζει έναν ασθενή με κατατονικά συμπτώματα (AbnormalPsychology).
Θεραπεία της Κατατονικής Σχιζοφρένειας
Η θεραπεία της κατατονικής σχιζοφρένειας περιλαμβάνει ποικίλες προσεγγίσεις, ανάλογα με τη σοβαρότητα και τη διάρκεια των συμπτωμάτων:
Φαρμακευτική αγωγή:
- Βενζοδιαζεπίνες: Αυτά τα φάρμακα, όπως η λοραζεπάμη, είναι αποτελεσματικά στην ανακούφιση των κατατονικών συμπτωμάτων.
- Αντιψυχωσικά φάρμακα: Ειδικά τα άτυπα αντιψυχωσικά όπως η ρισπεριδόνη ή η ολανζαπίνη, μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των ψυχωσικών και κινητικών συμπτωμάτων.
- Ενδοφλέβια έγχυση φαρμάκων: Σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί ενδοφλέβια αγωγή.
Ψυχολογική υποστήριξη:
Η ψυχοθεραπεία στους κατατονικούς ασθενείς είναι μια πολύπλοκη και απαιτητική διαδικασία που εξαρτάται από την ψυχική και κινητική κατάσταση του ασθενούς. Ενώ η κατατονία χαρακτηρίζεται κυρίως από κινητικά συμπτώματα, η ψυχοθεραπεία μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη συνολική αποκατάσταση και διαχείριση της διαταραχής, αφού πρώτα σταθεροποιηθούν τα πιο έντονα συμπτώματα μέσω φαρμακευτικής αγωγής ή άλλων ιατρικών παρεμβάσεων.
- Σταδιακή επανεκπαίδευση: Αρχικά, μπορεί να δοθεί έμφαση στην αποκατάσταση των βασικών δεξιοτήτων επικοινωνίας και κινητικότητας μέσω επαναλαμβανόμενων ασκήσεων. Η θεραπευτική διαδικασία μπορεί να ξεκινήσει με μη λεκτική επικοινωνία, όπως η χρήση απλών κινήσεων ή χειρονομιών, προτού εξελιχθεί σε πιο σύνθετες μορφές επικοινωνίας.
- Συστημική θεραπεία: Η εμπλοκή της οικογένειας και του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος είναι σημαντική. Η οικογενειακή θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην εκπαίδευση των φροντιστών για το πώς να διαχειρίζονται καλύτερα τα συμπτώματα και να υποστηρίζουν τον ασθενή στο πλαίσιο της καθημερινότητας.
Η κατατονική σχιζοφρένεια είναι μία σοβαρή ψυχική διαταραχή που απαιτεί άμεση διάγνωση και θεραπευτική παρέμβαση. Η κατανόηση των χαρακτηριστικών και των συμπτωμάτων της επιτρέπει τη σωστή θεραπευτική αντιμετώπιση, η οποία μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την πρόγνωση και την ποιότητα ζωής των ασθενών. Με τη σωστή θεραπεία, πολλοί ασθενείς μπορούν να διαχειριστούν τα συμπτώματά τους και να επανενταχθούν στην κοινωνία με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα.
Ίνα Σβυντρίδου
Ψυχολόγος
Οικοτροφείο Θρυλορίου Κομοτηνής
