Τα άτομα που πάσχουν από σοβαρές ψυχικές διαταραχές, όπως η σχιζοφρένεια, η διπολική διαταραχή και άλλες ψυχωσικές καταστάσεις, αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις όχι μόνο στο πεδίο της ψυχικής υγείας αλλά και στη γενική σωματική τους ευεξία. Σύμφωνα με πληθυσμιακές μελέτες, παρατηρείται ότι οι άνθρωποι με σοβαρές ψυχικές νόσους έχουν αυξημένη πιθανότητα να νοσηλευτούν σε γενικά νοσοκομεία για παθήσεις που δεν σχετίζονται με την ψυχική τους διαταραχή (Hayes et al., 2022).
Οι παθήσεις που οδηγούν σε νοσηλεία συχνά περιλαμβάνουν λοιμώξεις του αναπνευστικού και του ουροποιητικού, γαστρεντερικά προβλήματα, μη ειδικά σωματικά συμπτώματα, τραυματισμούς, καθώς και περιστατικά δηλητηρίασης ή επιπλοκές από χρήση ουσιών. Το εύρος των αιτιών αυτών, όπως καταδεικνύεται από την εργασία των Kisely et al. (2011), φανερώνει τη σύνθετη φύση της σωματικής επιβάρυνσης σε αυτόν τον πληθυσμό, η οποία δεν περιορίζεται μόνο σε άμεσα ιατρικά ζητήματα, αλλά συνδέεται στενά με κοινωνικούς και λειτουργικούς παράγοντες(Hayes et al., 2022).
Μεγάλη μετα-αναλυτική ανασκόπηση έδειξε ότι τα άτομα με σοβαρή ψυχική νόσο έχουν σχεδόν διπλάσια πιθανότητα να έχουν τουλάχιστον δύο σωματικές παθήσεις, συγκριτικά με όσους δεν έχουν ψυχική νόσο (MpangoR. S. etal. 2021). Αντίστοιχο εύρημα παρουσιάστηκε και σε μελέτη από τη Βόρεια Ευρώπη: το 41 % των ανθρώπων με ψυχική νόσο είχε τουλάχιστον μία σωματική πάθηση και περίπου το 16 % είχε περισσότερες από δύο. Μια μελέτη απευθυνόμενη σε χώρες της υποσαχάριας Αφρικής καταδεικνύει επίσης υψηλά ποσοστά συνδυασμού ψυχικών και σωματικών νοσημάτων, όπως HIV/κατάθλιψη ή υπέρταση/ψύχωση (Mpango R. S. et al. 2021).
Ένα ιδιαίτερα ανησυχητικό εύρημα αφορά τη συχνότητα των νοσηλειών για παθήσεις που θεωρούνται θεωρητικά «αποτρέψιμες» — δηλαδή καταστάσεις που, με έγκαιρη παρέμβαση σε επίπεδο πρωτοβάθμιας φροντίδας, δεν θα είχαν εξελιχθεί σε σοβαρά περιστατικά. Η μελέτη των Lin et al. (2022) αποκαλύπτει ότι άτομα με σοβαρή ή ακόμα και κοινή ψυχική διαταραχή έχουν αυξημένο κίνδυνο εισαγωγής για τέτοιες παθήσεις, γεγονός που φανερώνει την ανεπαρκή προληπτική παρακολούθηση και τη διακοπή της συνέχειας στη φροντίδα.
Η επιβάρυνση αυτή δεν είναι μόνο αποτέλεσμα βιολογικών παραγόντων ή της ίδιας της ψυχικής νόσου. Σε μεγάλο βαθμό συνδέεται με την περιθωριοποίηση που βιώνουν αυτά τα άτομα, όπως η ανεργία, η κοινωνική απομόνωση και η φτώχεια. Η διαχείριση της υγείας τους συχνά γίνεται κατακερματισμένα, με αποτέλεσμα η παρακολούθηση να είναι περιστασιακή και όχι συστηματική(Hayes et al., 2022).
Επιπλέον, κατά τη διάρκεια νοσηλειών για σωματικά προβλήματα, η ψυχιατρική διάγνωση συχνά δεν καταγράφεται με σαφήνεια ή δεν λαμβάνεται υπόψη στον σχεδιασμό της θεραπείας. Αυτό μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας, καθώς η μη αναγνώριση της ψυχικής κατάστασης του ασθενούς καθιστά δυσκολότερη την εκτίμηση των αναγκών του (Hayes et al., 2022). Το φαινόμενο είναι ακόμα πιο έντονο σε εθνοτικές και κοινωνικές μειονότητες, στις οποίες παρατηρείται συστηματική υποκαταγραφή ψυχικών διαταραχών, επηρεάζοντας έτσι τη διάγνωση και την κλινική προσέγγιση.
Η διάκριση μεταξύ ψυχικής και σωματικής υγείας, όπως αντανακλάται στις πρακτικές φροντίδας, εντείνει τα προβλήματα και δημιουργεί μια κατάσταση όπου η φροντίδα είναι αποσπασματική και όχι ολιστική. Οι επιπτώσεις δεν είναι μόνο κλινικές, αλλά αγγίζουν βαθύτερα ζητήματα ισότητας στην υγειονομική περίθαλψη. Όπως καταδεικνύουν οι μελέτες, η υψηλή νοσηρότητα και θνησιμότητα των ατόμων με σοβαρές ψυχικές ασθένειες είναι αποτέλεσμα όχι μόνο της ίδιας της διαταραχής, αλλά και της αποτυχίας του συστήματος υγείας να ανταποκριθεί επαρκώς στις σύνθετες ανάγκες τους (VelekouA. etal., 2022).
Κούλαλη Ανεζίνα
Κοινωνική Λειτουργός- Οικοτροφείο ΠΕ Δυτικού Τομέα Αθηνών
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Hayes R. D., et al.., 2018. Acute general hospital admissions in people with serious mental illness, Cambridge University Press, 48, Issue: 16, p. 2.677-2.683.
- Lin H. C., et al., 2011. Increased Risk of Avoidable Hospitalization among Patients with Schizophrenia, The Canadian Journal of Psychiatry, 56, Issue: 3, p. 171-178.
- Mpango R. S., et al., 2021. Physical and psychiatric comorbidities among patients with severe mental illness as seen in Uganda, Eur ArchPsychiatry Clin Neurosci, 273, Issue: 3, p. 1-24.
- Velekou A. et al., 2022. Factors influencing the duration of hospitalization of patients with schizophrenia, Medicine Pharmacy Reports, 95, Issue: 3, p. 290-299.
