Ο όρος «κρίση» έχει οριστεί με ποικίλους τρόπους. Οι τρεις σημασίες, που έχουν αποδοθεί για την έννοια “κρίση” είναι:
- Ένα επικίνδυνο γεγονός,
- Η αντίληψη ενός συμβάντος, το οποίο προκαλεί υποκειμενική δυστυχία,
- Η αποτυχημένη προσπάθειαεφαρμογής των συνηθισμένων μεθόδων από ένα άτομο, η οποία οδηγείτο άτομο που βιώνει ένα επικίνδυνο γεγονός ναλειτουργεί πλέον σε χαμηλότερο επίπεδο συγκριτικά με το επίπεδο λειτουργικότητας του, προτού συμβεί το γεγονός (Kanel K., 2010).
Η κύρια αιτία, εξαιτίας της οποίας δημιουργείται μια κρίση, αποτελεί η ανισορροπία ανάμεσα στην αντιληπτή δυσκολία και την απειλητική κατάσταση με τα μέσα που είναι άμεσα διαθέσιμα για να αντιμετωπιστεί. Η κρίση αφορά την συναισθηματική κατάσταση του ατόμου και όχι την απειλητική κατάσταση. Η θεωρία της «κρίσης»έχει τη βάση της στην έννοια της ομοιόστασης. Μια κρίση προκύπτει όταν υπάρχει αναταραχή σε μία σταθερή ή ομοιοστατική κατάσταση (Pilar POAL, 1990).
Υπάρχουν δυο κατηγορίες κρίσεων:
- Οι προβλέψιμες κρίσεις, που αφορούν αναμενόμενες διαδικασίες της ζωής,
- Οι απρόβλεπτες κρίσεις, που αφορούν φυσικές καταστροφές, αιφνιδιαστικές απώλειες ή ατυχήματα (Pilar POAL, 1990).
Σύμφωνα με το Pilar POAL υπάρχουν τρία μοντέλα παρέμβασης στην κρίση. Το πρώτο είναι το μοντέλο αποζημίωσης με βασικό σκοπό τον έλεγχο των συμπτωμάτων και την επιστροφή του ωφελούμενου στο στάδιο λειτουργικότητας που είχε πριν την κρίση. Το δεύτερο είναι το μοντέλο προσανατολισμένο στο στρές, το οποίο σχετίζεται με την δημιουργία στρατηγικών αντιμετώπισης ζητημάτων και την ανάπτυξη δεξιοτήτων επίλυσης. Επιπρόσθετα, αφορά τη μελλοντική προσαρμογή του ατόμου σε διαφορετικές στρεσογόνες περιστάσεις. Το τρίτο είναι το μοντέλο προσανατολισμένο στο σύστημα και αφορά την εξέλιξη και την έκβαση της κρίσης, οι οποίες βασίζονται στο κοινωνικό πεδίο του ανθρώπου που βιώνει μια κρίση και δίνει έμφαση στη συστημική προσέγγιση της παρέμβασης. Η αντιμετώπιση των κρίσεων στις οποίες λαμβάνει μέρος και η οικογένεια αποτελεί σπουδαία εξέλιξη του τελευταίου μοντέλου. Σύμφωνα με αυτό, τα συμπτώματα του ατόμου που βρίσκεται σε κρίση και χρειάζεται θεραπεία είναι συχνά έκφραση οικογενειακών συγκρούσεων (Pilar POAL, 1990).
Κατά την πραγματοποίηση της παρέμβασης στην κρίση έχουν ερευνηθεί κάποια σημαντικά επίπεδα, με τη χρήση των οποίων οι ωφελούμενοι οδηγούνται στη σταθεροποίηση καιτην αντιμετώπιση της κρίσης. Το πρώτο επίπεδο είναι η σχεδίαση και η εφαρμογή μιας λεπτομερούς βιοψυχοκοινωνικής αξιολόγησης και έρευνας μελλοντικού κινδύνου. Το δεύτερο επίπεδο αφορά την πραγματοποίηση ψυχολογικής επαφής και την εδραίωση μιαςσυνεργατικής σχέσης. Το τρίτο επίπεδο είναι ο προσδιορισμός των σημαντικών ζητημάτων, στα οποία εμπεριέχεται και η κρίση. Το τέταρτο επίπεδο είναι η ενθάρρυνση της διερεύνησης των συναισθημάτων. Το πέμπτο επίπεδο σχετίζεται με την δημιουργία και αξιολόγηση καινούριων στρατηγικών αντιμετώπισης. Το έκτο έχει σχέση με την βελτίωση της λειτουργίας μέσω της εφαρμογής κάποιου σχεδίου δράσης και το τελευταίο επίπεδο είναι ο σχεδιασμός συνεδριών παρακολούθησης και ενίσχυσης (RobertsR.A., OttensJ. A., 2005).
Η παρέμβαση στην κρίση έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με ένα γενικευμένο- εκλεκτικό πλαίσιο για την άμεση πρακτική της κοινωνικής εργασίας στο πεδίο.
- Έχει την βάση της σε μία εκλεκτική κατεύθυνση και μια θεωρητική βάση. Η συγκεκριμένη προσέγγιση εμπεριέχει τις κύριες αρχές της θεωρίας των συστημάτων, της ψυχολογίας του “εγώ” και τις γνωστικές- συμπεριφορικές θεωρίες εντός ολιστικού πλαισίου, για να υπάρξει παρέμβαση στην κρίση με διαφορετικούς πληθυσμούς ωφελούμενων και τύπους κρίσεων. Οι πιο πολλοί επαγγελματίες, που ασχολούνται με την παρέμβαση στην κρίση, αντιλαμβάνονται πως δεν υπάρχει μια ενιαία θεωρία, η οποία να εξηγεί τα κλινικά φαινόμενα. Επιπλέον, γνωρίζουν πως σε διάφορους ωφελούμενους λειτουργούν πιο αποτελεσματικά διαφορετικές θεραπευτικές προσεγγίσεις, όπως επίσης, και οι διαφορετικοί συνδυασμοί προσεγγίσεων δύνανται να εφαρμοστούν με τον ίδιο ωφελούμενο.
- Επικεντρώνεται στις δυνατότητες και την ενδυνάμωση των ωφελούμενων. Η παρέμβαση στην κρίση οδηγεί στην ενδυνάμωση του ατόμου, καθώς οι επαγγελματίες του πεδίου υποστηρίζουν τα άτομα και τους παρέχουν τα μέσα, με σκοπό την αντιμετώπιση ενδεχόμενων συνεπειών, μέσα από την προσωπική τους εξέλιξη, χωρίς να χρειάζεται να εξαρτώνται από άλλους ανθρώπους του περιβάλλοντος τους, ώστε να καλύψουν τις ανάγκες τους.
- Χρειάζεται να αντιμετωπίζει το βιολογικό, ψυχολογικό και περιβαλλοντικό τραύμα και από μια μακροσυστημική και από μια ατομική ματιά, ώστε να έχει θετικό αποτέλεσμα. Το παραπάνω σχετίζεται κυρίως με καταστροφικά συμβάντα (Coady Ν.,Lehmann Ρ., 2008).
ΑΝΕΖΙΝΑ ΚΟΥΛΑΛΗ
Κοινωνική Λειτουργός- Οικοτροφείο ΠΕ Δυτικού Τομέα Αθηνών
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Coady Ν.,Lehmann Ρ., 2008.Theoretical Perspectives for Direct Social Work Practice, a Generalist-Eclectic Approach, Springer Publishing Company, part III, chapter 10, p. 249-275
- Kanel K., 2010. A Guide to Crisis Intervention, California State University Fullerton, Brooks-Cole Cengage Learning, chapter 1, p. 1-16.
- Pilar POAL, 1990. Introduction to the theory and practice of crisis intervention, Quaderns de Psicologia, 10,p. 121-140.
- Roberts R.A., Ottens J. A., 2005. The Seven-Stage Crisis Intervention Model: A Road Map to Goal Attainment, Problem Solving, and Crisis Resolution, Oxford University Press, doi 10, p. 329-339.
