Ο Αμερικανός ψυχολόγος Maslow δημιούργησε την ιεραρχία των αναγκών σε μια προσπάθειά του να εξηγήσει την ανθρώπινη κινητοποίηση. Σύμφωνα με το μοντέλο τουMaslow, οι ανάγκες χωρίζονται σε κατηγορίες και μπορούν να ερμηνεύουν τις ανθρώπινες πράξεις. Κύρια βασική ιδέα του μοντέλου υπήρξε η πρόταση του ότι οι άνθρωποι κινητοποιούνται από την επιθυμία να ικανοποιήσουν τις ανάγκες και ότι οι υψηλότερες ανάγκες (στην πυραμίδα) μπορούν να ικανοποιηθούν μόνο όταν έχουν καλυφθεί οι βασικές.
Η κατηγοριοποίηση των αναγκών από τον Μaslow, παρουσιάστηκε με την μορφή ιεράρχησης-πυραμίδα και μέσα στα χρόνια έγινε γνωστή ως «Η πυραμίδα του Maslow». Στη συγκεκριμένη πυραμίδα όπως φαίνεται και στο παρακάτω σχέδιο οι ανάγκες του ανθρώπου, τοποθετούνται από τις πιο βασικές από τη βάση και ανεβαίνοντας στη πυραμίδα τοποθετούνται οι πιο σύνθετες.
Στα πλαίσια της θεραπείας και υποστήριξης των ατόμων που αντιμετωπίζουν ψυχοκοινωνικές δυσκολίες ή ψυχικές διαταραχές, έχουν γίνει προσπάθειες ώστε να δημιουργηθούν μοντέλα διερεύνησης των ψυχοκοινωνικών αναγκών
των ατόμων που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο χώρο της ψυχικής και σωματικής υγείας. Καθώς είναι μεγάλης σημασίας τόσο η θεραπεία όσο και η αποκατάσταση, σημαντικό ρόλο στην πορεία της ζωής του ατόμου παίζει η κάλυψη ή μη κάλυψη των αναγκών που αναγνωρίζει είτε το ίδιο το άτομο είτε το περιβάλλον γύρω του, καθώς η κάλυψη των αναγκών συνδέεται στενά και με την καλύτερη ποιότητα ζωής.
Ένα από τα εργαλεία που χρησιμοποιείται από το ειδικό προσωπικό σε φορείς υγείας, με σκοπό την εκτίμηση των ψυχοκοινωνικών αναγκών των ωφελούμενων είναι το CamberwellAssessment of Need (CAN). Το συγκεκριμένο εργαλείο έχει διαμορφωθεί σε διάφορες μορφές, οι οποίες ως κύρια διαφορά έχουν τον σκοπό της εκτίμησης αναγκών αλλά και το πρόσωπο που θα αξιολογήσει τις ανάγκες (π.χ. ένας εργαζόμενος σε φορέα ψυχικής υγείας ή ο ίδιος ο ωφελούμενος).
Το εν λόγω εργαλείο εκτίμησης αναγκών περιλαμβάνει ερωτήσεις οι οποίες έχουν σκοπό να ανιχνεύσουν ποιες από τις ανάγκες του ωφελούμενου έχουν καλυφθεί, ποιες δεν έχουν καλυφθεί και ποιες ανάγκες στο παρόν δεν αποτελούν πρόβλημα. Ενδεικτικά, κάποιες ερωτήσεις στις οποίες καλείται να απαντήσει με τη βοήθεια του ειδικού προσωπικού ο ωφελούμενος είναι βάσει τομέα οι εξής:
- Στέγαση
- Σε τι είδους μέρος ζείτε;
- Πόση βοήθεια για τη διαμονή στο χώρο σας λαμβάνετεαπό φίλους ή συγγενείς;
- Πόση βοήθεια για τη διαμονή στο χώρο σας λαμβάνετε από τους τοπικούς φορείς;
- Τροφή
- Ποιο είδος φαγητού τρώτε;
- Είστε σε θέση να ετοιμάσετε τα δικά σας γεύματα και να κάνετε τα δικά σας ψώνια;
- Αντιμετωπίζετε δυσκολία στο να βρείτε αρκετή τροφή;
- Πόση βοήθεια για τη διατροφή σας λαμβάνετε από φίλους ή συγγενείς;
- Πόση βοήθεια για τη διατροφή σας λαμβάνετε από τους τοπικούς φορείς;
- Φροντίδα σπιτιού
- Αντιμετωπίζετε δυσκολία όσον αφορά τη φροντίδα του σπιτιού;
- Σας βοηθάει κάποιος/α όσον αφορά τις δουλείες για τη φροντίδα του σπιτιού;
- Αυτοφροντίδα – Προσωπική Υγιεινή
- Αντιμετωπίζετε δυσκολία με το να διατηρείτε τον εαυτό σας καθαρό και περιποιημένο;
- Χρειάζεστε κάποια υπενθύμιση όσον αφορά τα θέματα της καθαριότητας και της προσωπικής υγιεινής; Αν ναι, από ποιον;
- Καθημερινές δραστηριότητες
- Με τι δραστηριότητες γεμίζετε την ημέρα σας;
- Έχετε αρκετές δραστηριότητες μέσα στην ημέρα;
- Αντιμετωπίζετε δυσκολία στο να διατηρήσετε ένα σταθερό καθημερινό πρόγραμμα δραστηριοτήτων;
Οι παραπάνω ερωτήσεις αποτελούν ένα παράδειγμα των ερωτήσεων που εμπεριέχονται στο εργαλείο αξιολόγησης CAN. Στο σύνολο του το εργαλείο εκτίμησης αναγκών έχει στόχο να εντοπίσει τις ανάγκες του ατόμου και σύμφωνα με αυτές μαζί με τις παρατηρήσεις από το υπόλοιπο ειδικό προσωπικό, να διαμορφωθεί ένα εξατομικευμένο πλάνο θεραπείας και υποστήριξης.
Ρενιέρη Στυλιανή
Κοινωνική Λειτουργός
Μονάδα Έγκαιρης Παρέμβασης – ΙΚΕΛΟΣ
