Ο αυτισμός και η υπερλεξία είναι δυο ξεχωριστές καταστάσεις που συχνά συνυπάρχουν και επηρεάζουν την ανάπτυξη της επικοινωνίας, της κατανόησης και της κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Παρόλο που η υπερλεξία δεν αποτελεί διαταραχή από μόνη της, συχνά παρατηρείται σε παιδιά με αυτισμό.
Η υπερλεξία χαρακτηρίζεται από μια εξαιρετικά πρώιμη ικανότητα στην ανάγνωση. Συχνά εμφανίζεται πριν τα 5 έτη, παρόλο που δεν έχει διδαχθεί στο παιδί συστηματικά η ανάγνωση. Μπορεί τα παιδιά να έχουν την ικανότητα αποκωδικοποίησης των λέξεων με εξαιρετική ακρίβεια, να εμφανίζουν έντονο ενδιαφέρον για τα γράμματα και τους αριθμούς έχοντας όμως δυσχέρειες στην νοηματική απόδοση ενός κειμένου ή στην κατανόηση του περιεχομένου.
Αποτελεί συχνό φαινόμενο τα παιδιά με υπερλεξία να έχουν δυσκολίες στην προφορική επικοινωνία και στις κοινωνικές δεξιότητες γεγονός που συνδέεται με τον αυτισμό. Βάσει ερευνών αποδεικνύεται πως ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών με υπερλεξία πληροί τα κριτήρια του αυτιστικού φάσματος. Ειδικότερα, η υπερλεξία συνδέεται έντονα με τον αυτισμό με το 84% των περιπτώσεων των παιδιών με υπερλεξία να αναγνωρίζονται ότι βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού. Ωστόσο, μόνο το 6% έως 14% των παιδιών που διαγιγνώσκονται με αυτισμό θα έχουν υπερλεξία. Γίνεται κατανοητό, λοιπόν, ότι η υπερλεξία δεν είναι απαραίτητα ένδειξη αυτισμού, ωστόσο πολλές φορές συνυπάρχει μ’ αυτόν.
Κάποια κοινά χαρακτηριστικά που μοιράζονται τα παιδιά με αυτισμό και υπερλεξία αφορούν:
Δυσκολίες στην κοινωνική συνδιαλλαγή
Τα άτομα δυσκολεύονται στη συμμετοχή συνομιλιών ή στην κατανόηση κοινωνικών σημάτων.
Έντονη εστίαση σε λέξεις και αριθμούς
Πολύ συχνά διαβάζουν ή γράφουν λέξεις με τρόπο εμμονικό.
Δυσκολίες στην κατανόηση του νοήματος
Παρόλο που κατέχουν τον μηχανισμό της ανάγνωσης δυσκολεύονται ιδιαίτερα στην κατανόηση του περιεχομένου του κειμένου.
Αντίσταση στις αλλαγές
Αρέσκονται στην σταθερότητα και στο πρόγραμμα και αντιμετωπίζουν έντονη δυσκολία στην προσαρμογή σε νέες καταστάσεις.
Η έγκαιρη παρέμβαση δύναται να βοηθήσει στην βελτίωση της κατανόησης μεταξύ προφορικού και γραπτού λόγου για τα άτομα με αυτισμό και υπερλεξία. Αποτελεσματικά λειτουργεί η λογοθεραπεία, το ειδικό μαθησιακό πρόγραμμα, η χρήση οπτικών μεθόδων, η ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων και η υποστήριξη από την οικογένεια. Πιο αναλυτικά, κάποιες στρατηγικές υποστήριξης και εκπαίδευσης που έχουν αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματικές αφορούν τη χρήση εικονογραφημένων ιστοριών και οπτικών βοηθημάτων, την ανάγνωση κειμένων με συνοδεία ερωτήσεων κατανόησης και τις ομαδικές δραστηριότητες για ενίσχυση της επικοινωνίας.
ΗΛΙΑΝΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ
ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ
ΚΕΝΤΡΟ ΗΜΕΡΑΣ ΠΑΙΔΙΩΝ, ΕΦΗΒΩΝ ΚΑΙ ΝΕΑΡΩΝ ΕΝΗΛΙΚΩΝ
ΜΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ Π.Ε. ΑΧΑΙΑΣ
