Ο αυτισμός μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα ενός ατόμου να κατανοήσει ή να διαχειριστεί τη στοματική υγιεινή, καθώς τα άτομα με αυτισμό συχνά αντιμετωπίζουν δυσκολίεςστην εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων , όπως το βούρτσισμα των δοντιών λόγω της υπερευαισθησίας η των αισθητηριακών δυσκολιών. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αμέλεια για τη στοματική υγιεινή ή σε αντιδράσεις αποφυγής ή δυσφορίας κατά τη χρήση της οδοντόβουρτσας. Η σωστή προσέγγιση , η γνώση των ιδιαιτεροτήτων του αυτιστικού φάσματος και η προσαρμογή των οδοντιατρικών συνεδριών στις ιδιαιτερότητες αυτές , η υπομονή και η καθοδήγηση του παιδιού βήμα-βήμα είναι τα κλειδιά για την επιτυχή αντιμετώπιση.
Για την ενίσχυση της στοματικής υγιεινής μπορούν να βοηθήσουν οι εξής στρατηγικές :
- Δημιουργία ρουτίνας : Η στοματική υγιεινή μπορεί να γίνει πιο εύκολη αν ενσωματωθεί στην καθημερινή ρουτίνα , σε συγκεκριμένες ώρες και με τα ίδια βήματα κάθε φορά. Η προβλεψιμότητα μπορεί να μειώσει το άγχος που συνδέεται με την άγνωστη διαδικασία.
- Δια δραστικά εργαλεία :Εκτός από τη χρήση μαλακών οδοντοβουρτσών , υπάρχουν και άλλοι βοηθητικοί εξοπλισμοί που μπορούν να διευκολύνουν τη διαδικασία. Για παράδειγμα η χρήση ηλεκτρικής οδοντόβουρτσας μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική, καθώς η περιστροφή μπορεί να κάνει τον καθαρισμό πιο εύκολο και να μειώσει την ανάγκη για δύναμη κατά το βούρτσισμα.
- Σταδιακή εκμάθηση: Σε πολλά άτομα με αυτισμό , η χρήση οπτικών μέσων είναι πιο αποτελεσματική από τις λεκτικές οδηγίες. Η παρουσίαση εικόνων ή βίντεο με την ακριβή διαδικασία του βουρτσίσματος μπορεί να βοηθήσει το άτομο να κατανοήσει καλύτερα τη διαδικασία.
- Αναγνώριση αισθητηριακών προτιμήσεων: Ορισμένα άτομα με αυτισμό μπορεί να έχουν υπερευαισθησία σε κάποιες ερεθιστικές ουσίες , όπως η αφή , η γεύση ή ο ήχος. Μερικά άτομα μπορούν να μην ανέχονται το βούρτσισμα λόγω του αισθητηριακού ερεθισμού. Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να φανεί χρήσιμο να δοκιμαστούν διαφορετικά είδη οδοντόβουρτσας ( π.χ. μαλακή ή με μικρές τρίχες ή οδοντόκρεμες χωρίς έντονες γεύσεις.
- Χρήση θετικής ενίσχυσης: Ενθαρρύνοντας το παιδί με ΔΑΦ όταν ακολουθεί τη διαδικασία σωστά , μέσω επαίνων ή μικρών ανταμοιβών μπορεί να ενισχύσει τη διαδικασία.
- Εξατομικευμένη υποστήριξη από οδοντίατρο: Η συνεργασία με οδοντίατρο ο οποίος έχει εμπειρία σε παιδιά με αυτισμό , μπορεί να διευκολύνει τη διαδικασία.
- Διαχείριση άγχους : Τα παιδιά με διαταραχές αυτιστικού φάσματος μπορούν να παρουσιάσουν άγχος ή αντίσταση σε νέες εμπειρίες ή διαδικασίες. Η χρήση χαλαρωτικών τεχνικών πριν από το βούρτσισμα όπως η ακρόαση μουσικής ή η χρήση ενός ηχητικού βιβλίου μπορεί να βοηθήσει την αποδοχή της διαδικασίας. Επίσης μπορεί να φανεί χρήσιμο να επιτραπεί στο άτομο να έχει κάποιο αγαπημένο αντικείμενο ή παιχνίδι κατά τη διάρκεια του βουρτσίσματος.
Προληπτικά μέτρα για τη διασφάλιση της στοματικής υγείας ενός παιδιού με ΔΑΦ.
Οι βασικοί κανόνες πρόληψης για τη διασφάλιση της στοματικής υγείας , αφορούν τόσο τη στοματική υγιεινή , τη διατροφή καθώς και τις οδοντιατρικές επισκέψεις προληπτικά. Συνίσταται βούρτσισμα των δοντιών 2 φορές την ημέρα , με φθοριούχο οδοντόκρεμα και περιορισμό της συχνότητας κατανάλωσης γλυκών, επίσης τακτικές οδοντιατρικές επισκέψεις 1 φορά το χρόνο.
Τέλος οι επισκέψεις στον Παίδοοδοντίατρο θα πρέπει να ξεκινούν νωρίς ηλικιακά ,διότι μπορεί να προληφθούν αφενός σημαντικά προβλήματα του στόματος και αφετέρου το παιδί εξοικειώνεταινωρίς με τον οδοντίατρο και διευκολύνεται η συνεργασία του με αυτό. Οοδοντίατροςθαενημερώσειγιατηνεφαρμογήόσωναναφέρθηκανπαραπάνω.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.Zhou N, Wong HM, McGrath C. Toothbrush deterioration and parents’ suggestions to improve the design of toothbrushes used by children with special care needs. BMC Pediatr. 2020;20(1):443
2 . Campanaro M, Huebner CE, Davis BE. Facilitators and barriers to twice daily tooth brushing among children with special health care needs. Spec Care Dentist. 2014;34(4):185-92.
- Faulks D, Hennequin M. Evaluation of a long-term oral health program by carers of children and adults with intellectual disabilities. Spec Care Dentist. 2000;20(5):199-208.
Μπέτση Παναγιώτα Νοσηλεύτρια
