Η ψυχική υγεία ενός παιδιού ή εφήβου είναι από τα πιο ευαίσθητα ζητήματα μέσα στην οικογένεια. Όταν εμφανιστούν σημάδια ψυχικής διαταραχής, όπως έντονο άγχος, καταθλιπτική διάθεση, αλλαγές στη συμπεριφορά ή δυσκολίες στις κοινωνικές σχέσεις, οι γονείς συχνά νιώθουν αβεβαιότητα, φόβο ή και ενοχές. Σε αυτή τη δύσκολη διαδρομή, ο/η κοινωνικός/ή λειτουργός αποτελεί πολύτιμο σύμμαχο, παρέχοντας συμβουλευτική, υποστήριξη και καθοδήγηση με επίκεντρο την οικογένεια.
Κατανόηση χωρίς στιγματισμό
Το πρώτο βήμα στη συμβουλευτική γονέων είναι η αποδόμηση του στίγματος. Η ψυχική διαταραχή δεν είναι αποτέλεσμα «κακής» ανατροφής, ούτε σημάδι αδυναμίας· είναι μια κατάσταση που επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, βιολογικούς,κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς.
Ο/η κοινωνικός/ή λειτουργός βοηθά τους γονείς να κατανοήσουν ότι η αναζήτηση βοήθειας είναι πράξη φροντίδας, όχι ντροπής. Αυτή η προσέγγιση μειώνει την ενοχοποίηση και ενισχύει την ικανότητα της οικογένειας να ανταποκριθεί με ρεαλισμό και ενσυναίσθηση.
Εκπαίδευση και ενημέρωση των γονέων
Οι γονείς συχνά δεν γνωρίζουν πώς «μοιάζει» μια ψυχική διαταραχή ή τι πρέπει να περιμένουν στη διάρκεια της παρέμβασης. Ο/η κοινωνικός/ή λειτουργός φροντίζει να τους ενημερώσει για:
- τα συμπτώματα και την έκταση της δυσκολίας
- τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζεται η καθημερινότητα του παιδιού
- τις διαθέσιμες υπηρεσίες ψυχικής υγείας
- τη σημασία συνεργασίας με άλλους επαγγελματίες (ψυχολόγους, παιδοψυχιάτρους, εκπαιδευτικούς)
Η σωστή ενημέρωση μειώνει τον φόβο του «αγνώστου» και αυξάνει τη συμμετοχή των γονέων στη θεραπευτική διαδικασία.
Ενδυνάμωση των γονέων ως φροντιστών
Η οικογένεια αποτελεί το βασικό σύστημα υποστήριξης του παιδιού. Στη συμβουλευτική, ο/η κοινωνικός/ή λειτουργός ενισχύει τις δεξιότητες των γονέων όπως:
- ενεργητική ακρόαση
- ενθάρρυνση και ενίσχυση της αυτοεκτίμησης
- διαχείριση δύσκολων συναισθημάτων
- σταθερά όρια με ευαισθησία
- επίλυση συγκρούσεων
Η ενδυνάμωση των γονέων συμβάλλει στην αποκατάσταση ενός ασφαλούς οικογενειακού περιβάλλοντος, που λειτουργεί προστατευτικά για την ψυχική υγεία του παιδιού.
Υποστήριξη της οικογένειας σε περιόδους κρίσης
Οι ψυχικές διαταραχές μπορεί να φέρουν ένταση, αλλαγές στη ρουτίνα και συναισθηματική εξάντληση. Ο/η κοινωνικός/ή λειτουργός βοηθά τους γονείς να:
- διαχειρίζονται την κρίση με ψυχραιμία
- θέτουν ρεαλιστικές προσδοκίες
- μειώνουν την υπερπροστατευτικότητα ή τον υπερβολικό έλεγχο
- αναγνωρίζουν πότε χρειάζεται άμεση επαγγελματική βοήθεια
Η ηρεμία και η καθοδήγηση που λαμβάνουν οι γονείς επηρεάζει άμεσα και θετικά το παιδί.
Συνεργασία με το σχολείο και την κοινότητα
Η παρέμβαση δεν περιορίζεται στους τέσσερις τοίχους της οικογένειας. Ο/η κοινωνικός/ή λειτουργός συχνά αναλαμβάνει τον συντονισμό με εκπαιδευτικούς, σχολικούς συμβούλους και κοινωφελείς δομές, ώστε το παιδί να έχει ένα συνεκτικό δίκτυο υποστήριξης.
Μέσα από αυτή τη διεπιστημονική συνεργασία διασφαλίζεται ότι οι ανάγκες του παιδιού αναγνωρίζονται και καλύπτονται σε όλα τα περιβάλλοντα όπου ζει και αναπτύσσεται.
Προώθηση της αυτοφροντίδας των γονέων
Οι γονείς χρειάζεται να φροντίζουν και τον εαυτό τους. Η συμβουλευτική ενθαρρύνει:
- την αναγνώριση προσωπικών ορίων
- την αναζήτηση υποστηρικτικών δικτύων
- τη μείωση της πίεσης και της ενοχής
- την ισορροπία ανάμεσα στον γονικό ρόλο και στις προσωπικές ανάγκες
Όταν οι γονείς είναι ψυχικά ανθεκτικοί, λειτουργούν ως σταθεροί «άγκυρες» για το παιδί τους.
Μητσιάνη Αντωνία
Κοινωνική Λειτουργός
Οικοτροφείο Θρυλορίου Κομοτηνής
