ασθενών
Η ψύχωση είναι μια εμπειρία που επηρεάζει σε βάθος τον τρόπο που κάποιος αντιλαμβάνεται τον εαυτό του, τους άλλους και την πραγματικότητα γύρω του. Οι άνθρωποι που τη βιώνουν μπορεί να ακούν φωνές, να βλέπουν πράγματα που οι άλλοι δεν αντιλαμβάνονται ή να αισθάνονται ότι κάποιος τους παρακολουθεί ή θέλει να τους βλάψει. Αυτές οι εμπειρίες δεν είναι απλώς «σκέψεις», αλλά έντονες και αληθινές για εκείνον που τις ζει, γεγονός που μπορεί να κάνει την καθημερινότητά του πολύ πιο δύσκολη. Οι απλές δραστηριότητες, όπως η εργασία, οι κοινωνικές επαφές ή ακόμα και η φροντίδα του εαυτού, μπορεί να γίνουν απαιτητικές και να συνοδεύονται από άγχος, φόβο και σύγχυση. (Dokuzetal., 2022)
Έρευνες δείχνουν πως οι άνθρωποι με ψύχωση βιώνουν έντονες συναισθηματικές μεταπτώσεις μέσα στη μέρα, καθώς οι εσωτερικές τους εμπειρίες προκαλούν πίεση και άγχος, κάτι που με τη σειρά του ενισχύει τα συμπτώματα (Dokuz et al., 2022). Όταν κάποιος βρίσκεται μόνος του, συχνά νιώθει μεγαλύτερη ανησυχία και παρανοϊκές σκέψεις, όπως ότι παρακολουθείται ή ότι οι άλλοι μιλούν για αυτόν. Αντίθετα, όταν περνά χρόνο με οικεία πρόσωπα, το αίσθημα της απειλής μειώνεται, και ο άνθρωπος νιώθει πιο ασφαλής και σταθερός. Αυτό δείχνει πόσο σημαντική είναι η κοινωνική επαφή και η παρουσία υποστηρικτικών ανθρώπων στην καθημερινότητα όσων ζουν με ψύχωση. Όπως φαίνεται, η απομόνωση όχι μόνο αυξάνει τα ψυχωσικά συμπτώματα, αλλά και ενισχύει τη μοναξιά και τη συναισθηματική δυσφορία. (Fettetal., 2022)
Ένα ακόμα στοιχείο που παίζει καθοριστικό ρόλο είναι ο τρόπος που κάποιος ερμηνεύει τις εμπειρίες του. Αν ένας άνθρωπος θεωρεί ότι όσα βιώνει είναι απειλητικά ή ανεξέλεγκτα, τα συμπτώματα γίνονται πιο έντονα και πιο δύσκολα να διαχειριστούν. Αν όμως καταφέρει, με τη βοήθεια ειδικών και της υποστήριξης του περιβάλλοντός του, να δει αυτές τις εμπειρίες ως κάτι που μπορεί να κατανοήσει και να ελέγξει, τότε η δυσφορία μειώνεται. Με άλλα λόγια, οι σκέψεις και οι ερμηνείες μας επηρεάζουν βαθιά το πώς βιώνουμε την ψύχωση στην καθημερινή μας ζωή. (Petersetal., 2012)
Παράλληλα, νεότερη έρευνα δείχνει πως η αντίδραση στο καθημερινό άγχος και η ικανότητα «ανάρρωσης» μετά από μικρά καθημερινά στρες γεγονός που για πολλούς ανθρώπους φαντάζει απλό, για κάποιον με ψύχωση μπορεί να αποδειχθεί καθοριστικό. Συγκεκριμένα, σε άτομα σε πρώιμο στάδιο ψύχωσης διαπιστώθηκε ότι μετά από ένα στρεσογόνο γεγονός, η αρνητική συναισθηματική κατάσταση και η αίσθηση υπόπτωσης/παρακολούθησης παραμένουν υψηλότερα και για περισσότερο χρόνο σε σχέση με υγιή άτομα. Αυτό σημαίνει ότι η καθημερινότητα για αυτούς δεν είναι απλώς πιο δύσκολη, αλλά και πιο «διαρκής» η πίεση. (Vaessen T., et al. 2019).
Η ψύχωση, επομένως, δεν είναι απλώς μια «ψυχική ασθένεια», αλλά μια εμπειρία που αγγίζει τον πυρήνα της ανθρώπινης ύπαρξης. Οι άνθρωποι που τη βιώνουν χρειάζονται κατανόηση, αποδοχή και στήριξη, όχι απομόνωση ή φόβο. Η ενσυναίσθηση και η παρουσία των άλλων μπορεί να λειτουργήσουν ως προστατευτικοί παράγοντες, να μειώσουν το αίσθημα μοναξιάς και να βοηθήσουν τον ασθενή να βρει ξανά ισορροπία και σταθερότητα στην καθημερινότητά του(Fettetal., 2022). Μικρές πράξεις κατανόησης —ένα τηλεφώνημα, μια συζήτηση, μια βόλτα— μπορούν να κάνουν τεράστια διαφορά στη ζωή ενός ανθρώπου με ψύχωση.
Η ψύχωση μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που κάποιος βλέπει τον κόσμο, αλλά με σωστή φροντίδα, θεραπευτική υποστήριξη και ανθρώπινη παρουσία, η καθημερινότητα μπορεί να αποκτήσει ξανά νόημα και η ζωή να συνεχίσει με ελπίδα και αξιοπρέπεια (Petersetal., 2012).
Κούλαλη Ανεζίνα
Κοινωνική Λειτουργός- «Οικοτροφείου ΠΕ Δυτικού Τομέα Αθηνών»
Αναφορές
- DokuzG., Sakallı K., Uysal Ö., KusçuM.K.(2022).The impact of childhood trauma and daily life experiences on emotional and psychotic symptom intensity in psychosis: An experience sampling study. Psychiatry Research, IssueQ317, p.1-6.
- Fett A-K.J., Hanssen E., Eemers M., Peters E., Shergill S.S.(2022).Social isolation and psychosis: an investigation of social interactions and paranoia in daily life. European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience, Issue: 272, p. 119-127.
- Peters E., Lataster T., Greenwood K. (2012). Appraisals, psychotic symptoms and affect in daily life. Psychological Medicine, Issue: 42, p. 1014-1021.
- Myin-Germeys I., Nicolson N.A., De Le Spaul P.A.E.G.(2001). The context of delusional experiences in the daily life of patients with schizophrenia. Psychological Medicine, Issue: 31, p. 489-498.
- Vaessen T., Viechtbauer W., Steen Y., et al. (2019).Recovery from daily-life stressors in early and chronic psychosis, National Library of Medicine, p. 32-39.
