Η επικοινωνία είναι ο τρόπος με τον οποίο συνδεόμαστε με τον κόσμο — μέσα από τις λέξεις, το βλέμμα, τις εκφράσεις, τις κινήσεις.
Για πολλά άτομα που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού, αυτή η σύνδεση δεν είναι πάντα αυτονόητη. Οι δυσκολίες στην επικοινωνία δεν προκύπτουν από έλλειψη διάθεσης, αλλά από διαφορετικό τρόπο επεξεργασίας και κατανόησης των κοινωνικών σημάτων.
🔹 Επικοινωνία πέρα από τις λέξεις
Η επικοινωνία δεν είναι μόνο η ομιλία· είναι και η ικανότητα να κατανοείς τις προθέσεις, τα συναισθήματα και τις αντιδράσεις του άλλου.
Τα άτομα στο φάσμα συχνά δυσκολεύονται να «διαβάσουν» εκφράσεις προσώπου, χειρονομίες ή τον τόνο της φωνής. Έτσι, ο διάλογος μπορεί να μοιάζει αποσπασματικός ή μονόπλευρος, παρόλο που η πρόθεση για επικοινωνία υπάρχει.
🔹 Διαφορετικός τρόπος κατανόησης της γλώσσας
Η χρήση της γλώσσας μπορεί να είναι πολύπλευρη:
ορισμένοι άνθρωποι με αυτισμό έχουν περιορισμένο λόγο ή μιλούν ελάχιστα, ενώ άλλοι χρησιμοποιούν λόγο πλούσιο αλλά κυριολεκτικό.
Μπορεί να δυσκολεύονται με μεταφορές, ειρωνεία ή έμμεσες εκφράσεις.
Αυτό δεν σημαίνει έλλειψη κατανόησης· σημαίνει ότι χρειάζονται σαφείς, άμεσες και προβλέψιμες μορφές επικοινωνίας.
🔹 Κοινωνική αλληλεπίδραση και ρυθμός επικοινωνίας
Η επικοινωνία απαιτεί εναλλαγή σειράς, προσοχή και κοινό ενδιαφέρον.
Τα άτομα στο φάσμα συχνά έχουν διαφορετικό ρυθμό σε αυτή τη διαδικασία — μπορεί να αργούν να απαντήσουν, να επιμένουν σε ένα θέμα ή να δυσκολεύονται να ξεκινήσουν μια συζήτηση.
Η κατανόηση αυτής της διαφορετικής ροής μάς βοηθά να επικοινωνούμε πιο ουσιαστικά.
🔹 Αισθητηριακές ευαισθησίες
Πολλοί άνθρωποι με αυτισμό βιώνουν τον κόσμο μέσα από πιο έντονα ή, αντίθετα, πιο αδύναμα αισθητηριακά ερεθίσματα.
Ο θόρυβος, το φως ή η πολλή κίνηση μπορεί να αποσπούν την προσοχή ή να προκαλούν άγχος, καθιστώντας την επικοινωνία πιο δύσκολη τη συγκεκριμένη στιγμή.
🔹 Εναλλακτικοί τρόποι έκφρασης
Η επικοινωνία δεν περιορίζεται στον προφορικό λόγο.
Πολλά άτομα χρησιμοποιούν σύμβολα, εικόνες, πίνακες επικοινωνίας ή ηλεκτρονικές εφαρμογές (AAC) για να εκφράσουν ανάγκες και συναισθήματα.
Αυτοί οι τρόποι είναι εξίσου ουσιαστικοί και αποτελεσματικοί με τη λεκτική επικοινωνία.
Ο στόχος δεν είναι να «αναγκάσουμε» κάποιον να μιλήσει, αλλά να του δώσουμε τα μέσα να εκφράζεται με τρόπο που του ταιριάζει.
Ο αυτισμός δεν σημαίνει απουσία επικοινωνίας — σημαίνει διαφορετική μορφή επικοινωνίας.
Όταν εμείς μάθουμε να ακούμε και να αποκωδικοποιούμε αυτούς τους διαφορετικούς τρόπους έκφρασης, τότε μπορούμε να χτίσουμε πραγματικές σχέσεις κατανόησης και αποδοχής.
Λογοθεραπεύτρια
Διονυσία Χρονοπούλου
Βιβλιογραφία
- Παπαγεωργίου, Μ. (2020).
Γλώσσα και Επικοινωνία στον Αυτισμό: Από τη θεωρία στην πράξη. - Καραγιάννη, Ε. &Παπαδάτος, Γ. (2021).
Πολυεπιστημονική Προσέγγιση στην Αποκατάσταση Παιδιών με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος. - Καλύβα, Ε. (2018).
Ο Αυτισμός στην Πράξη: Από την κατανόηση στην παρέμβαση. - Τζουριάδου, Μ. & Πολυχρονοπούλου, Σ. (2017).
Ειδική Αγωγή: Θεωρητικές και Πρακτικές Προσεγγίσεις.
