Ο αυτισμός, ή Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος(ΔΑΦ), είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που επηρεάζει την επικοινωνία, την συμπεριφορά και τον τρόπο με τον οποίο το άτομο αντιλαμβάνεται τον κόσμο(Sun et al.,2025). Η ΔΑΦ είναι πιο συχνή στους άνδρες από ότι στις γυναίκες με αναλογία φύλων περίπου 4:1. Τα τελευταία χρόνια, τα μέλη της επιστημονικής κοινότητας επικεντρώνεται στην χημεία του εγκεφάλου για να κατανοήσουν καλύτερα γιατί εμφανίζονται διαφορετικές συμπεριφορές στο φάσμα(Sun et al.,2025).
ΣΕΡΟΤΟΝΙΝΗ
- Η Σεροτονίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής που επηρεάζει άμεσα την διάθεση, τον ύπνο και την κοινωνική συμπεριφορά. Στα άτομα με αυτισμό παρατηρούνται ασυνήθιστα επίπεδα Σεροτονίνης τα οποία συνδέονται με επαναληπτικές πράξεις, άγχος και δυσκολία στην κοινωνική επικοινωνία.
GABA: Ο Φυσικός Ρυθμιστής του Εγκεφάλου
- Ο GABA αποτελεί τον κύριο ανασταλτικό νευροδιαβιβαστή του εγκεφάλου(Coghlan et al.,2012). Βοηθά τον εγκέφαλο να ρυθμίζει κατάλληλα την δραστηριότητα των νευρώνων. Στον αυτισμό, η λειτουργία του GABA είναι διαφορετική και ενδεχομένως μειωμένη. Για τον λόγο αυτό πολλά άτομα που βρίσκονται στο φάσμα παρουσιάζουν αισθητηριακή υπερευαισθησία, υπερκινητικότητα και δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις(Coghlan et al.,2012).
ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΟ ΣΤΡΕΣ: Η επιβάρυνση των κυττάρων
- Το οξειδωτικό στρες αλληλοεπιδρά με νευροδιαβιβαστές όπως η Σεροτονίνη και ο GABA επηρεάζοντας την ισορροπία ανάμεσα σε αναστολή και διέγερση στον εγκέφαλο. Αυτό δημιουργεί ένα φαύλο κύκλο με αποτέλεσμα οι νευροχημικές ισορροπίες να ενισχύονται από την φθορά των κυττάρων(Davinelli et al.,2025). Κάποιες έρευνες δείχνουν ότι άτομα που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα οξειδωτικού στρές και μειωμένη αντιοξειδωτική άμυνα. Αυτό δύναται να επηρεάσει την ανάπτυξη του εγκεφάλου και να συμβάλλει σε χαρακτηριστικά του αυτισμού όπως:
- Επαναλαμβανόμενες ή στερεοτυπικές κινήσεις
- Αισθητηριακή Υπερευαισθησία
- Μαθησιακές-Γνωστικές δυσκολίες( δυσκολίες που αφορούν γνωστικές λειτουργίες όπως η αντίληψη, η μάθηση, η προσοχή)(Davinelli et al.,2025).
ΠΩΣ ΣΥΝΔΈΟΝΤΑΙ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΜΕ ΤΟ ΦΑΣΜΑ ΤΟΥ ΑΥΤΙΣΜΟΥ
Οι ανισορροπίες Σεροτονίνης και GABA αλληλεπιδρούν ενώ το οξειδωτικό στρές δύναται να επιδεινώσει τα άτομα που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού(Godfray et al.,2025). Η κατανόηση αυτών των μηχανισμών ανοίγει έναν δρόμο για εξατομικευμένες θεραπείες και στρατηγικές υποστήριξης.
Το οξειδωτικό στρές φαίνεται να παίζει καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση χαρακτηριστικών γνωρισμάτων του αυτισμού επηρεάζοντας τον εγκέφαλο σε κυτταρικό και νευροχημικό επίπεδο(Davinelli et al.,2025). Η έρευνα ενισχύεται σε αυτόν τον τομέα ανοίγοντας νέες προοπτικές για προληπτικές και υποστηρικτικές παρεμβάσεις, ενώ ενισχύει την κατανόηση της πολυπλοκότητας της διαταραχής. Απώτερος στόχος είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής και η ενίσχυση των κοινωνικών δεξιοτήτων των ατόμων που βρίσκονται στο φάσμα.
Βιβλιογραφία
- Coghlan, S., Horder, J., Inkster, B., Mendez, M.A., Murphy, D.G., & David J. NNutt, D.J.2012). GABA system dysfunction in autism and related disorders: From synapse to symptoms. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 36(9),2044-2055. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2012.07.005.
- Davinelli, S., Medoro, A., Siracusano, M, M., Savino, R., Saso, L., Giovanni Scapagnini, G., & Mazzonee, L. (2025). Oxidative stress response and NRF2 signaling pathway in autism spectrum disorder. Redox Biology,83. https://doi.org/10.1016/j.redox.2025.103661.
- Godfrey, K., Douglass, H., Erritzoe, D., Muthukumaraswamy, S., David Nutt, D., & Sumner, R.(2025). The role of GABA, glutamate, and Glx levels in treatment of major depressive disorder: A systematic review and meta-analysis. Progress in Neuro-Psychopharmacology and Biological Psychiatry,141. https://doi.org/10.1016/j.pnpbp.2025.111455.
- Sun, Q., Huang, X., Long, H., Guo, J., Zhang, R., Lu, D., Yao, H., Jiang, K., & Pi, Y. (2025). Dysregulation of Glu/GABA and reduction of triglycerides contribute to valproic acid-induced autism model in zebrafish. Journal of Lipid Research. HTTPs://doi.org/10.1016/j.jlr.2025.100911.
Αντωνία Σπυροπούλου
Ψυχολόγος
ΚΕΝΤΡΟ ΗΜΕΡΑΣ Αχαΐας για παιδιά & εφήβους με Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος
