Οι σχέσεις αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας, και τα άτομα στο φάσμα του αυτισμού δεν αποτελούν εξαίρεση. Κάθε άνθρωπος έχει ανάγκη από σύνδεση, φιλία, αγάπη και συνεργασία, αλλά ο τρόπος που βιώνονται και εκφράζονται αυτές οι σχέσεις μπορεί να διαφέρει. Για παράδειγμα, στις φιλικές σχέσεις οι κοινωνικοί κανόνες και τα “άγραφοι κανόνες” μπορεί να φαίνονται μπερδεμένοι, ενώ οι παρεξηγήσεις δεν είναι σπάνιες. Ένα άτομο μπορεί να μην καταλάβει γιατί ένας φίλος νιώθει προσβεβλημένος ή γιατί μια συμπεριφορά θεωρείται ακατάλληλη σε μια κοινωνική συγκέντρωση. Παρ’ όλα αυτά, όταν η φιλία στεριώσει, συχνά βασίζεται στην ειλικρίνεια, στην αμοιβαία εμπιστοσύνη και στα κοινά ενδιαφέροντα. Οι φιλίες αυτές τείνουν να είναι σταθερές, βαθιές και γεμάτες ουσιαστικότητα, γιατί χτίζονται πάνω στην αλήθεια και την αυθεντικότητα, χωρίς παιχνίδια και ψεύτικες μάσκες.
Στις ρομαντικές σχέσεις, η ανάγκη για συντροφικότητα, δέσιμο και αγάπη είναι εξίσου ισχυρή. Οι κοινωνικοί κώδικες του φλερτ, η ερμηνεία των μη λεκτικών σημάτων ή ακόμα και οι αισθητηριακές προτιμήσεις μπορεί να δημιουργούν δυσκολίες στην επικοινωνία. Ένα άτομο στο φάσμα μπορεί να δυσκολεύεται να καταλάβει τι σημαίνει ένα αινιγματικό μήνυμα ή ένα υπονοούμενο, ή να χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να νιώσει άνετα με τη σωματική επαφή ή την έντονη συναισθηματική έκφραση. Παρ’ όλα αυτά, η αφοσίωση, η ειλικρίνεια και η σταθερότητα που συχνά χαρακτηρίζουν τα άτομα με αυτισμό μπορούν να κάνουν μια ρομαντική σχέση μοναδική. Οι σύντροφοι τους συχνά περιγράφουν αυτές τις σχέσεις ως βαθιές, γεμάτες σεβασμό και γνήσια συναισθήματα, όπου η αλήθεια και η αυθεντικότητα έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο.
Αυτό ισχύει και στις επαγγελματικές σχέσεις, όπου η συνεργασία και η επικοινωνία είναι αναγκαίες για την καθημερινή εργασία. Μερικές φορές οι μικρές κοινωνικές λεπτομέρειες, όπως το “smalltalk” ή η άτυπη επικοινωνία μεταξύ συναδέλφων, μπορεί να προκαλούν άγχος ή αμηχανία. Ωστόσο, η ικανότητα να επικεντρώνονται σε στόχους, να είναι ακριβείς, υπεύθυνοι και προσηλωμένοι στη λεπτομέρεια, τους καθιστά εξαιρετικούς συνεργάτες σε πολλούς τομείς. Όταν οι συνάδελφοι και οι εργοδότες κατανοούν και σέβονται τις ανάγκες τους, οι επαγγελματικές σχέσεις μπορούν να είναι εξαιρετικά αποδοτικές και να προσφέρουν αμοιβαία εμπλουτιστική εμπειρία.
Η ουσία είναι ότι ο αυτισμός δεν αποτελεί εμπόδιο στις σχέσεις· αντίθετα, τις κάνει διαφορετικές, αλλά όχι λιγότερο ουσιαστικές ή βαθιές. Με σαφή επικοινωνία, σεβασμό στα όρια, κατανόηση και αμοιβαία υποστήριξη, οι σχέσεις – φιλικές, ρομαντικές ή επαγγελματικές – μπορούν να ανθίσουν και να προσφέρουν μοναδική αξία στη ζωή των ανθρώπων που τις δημιουργούν. Οι δυσκολίες δεν απουσιάζουν, αλλά η διαφορετική προσέγγιση της κοινωνικότητας μπορεί να οδηγήσει σε σχέσεις πιο αυθεντικές, αληθινές και γεμάτες νόημα, οι οποίες συχνά ξεπερνούν την επιφανειακή κοινωνική αλληλεπίδραση και αγγίζουν την ουσία της ανθρώπινης σύνδεσης.
Ασημακοπούλου Έφη
Κοινωνική Λειτουργός
Βιβλιογραφία:
Bauminger, N., &Kasari, C. (2000). Loneliness and friendship in high-functioning children with autism. Child Development, 71, 447-456.
Piven, J., Harper, J., Palmer, P., & Arndt, S. (1996). Course of behavioral change in autism: A retrospective study of high-IQ adolescents and adults. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 35, 523-529.
Cooper, K., Smith, L. G. E., and Russell, A. (2017). Social identity, self-esteem, and mental health in autism. Eur. J. Soc. Psychol. 47, 844–854. doi: 10.1002/ejsp.2297
Frea, W. D. (1995). Social-communicative skills in higher functioning children with autism. In R. L. Koegel & L. K. Koegel (Eds.), Teaching children with autism: Strategies for initiating positive interactions and improving learning opportunities (pp. 53–66). Baltimore, MD: Paul H. Brookes Publishing, Xi, 236pp.
Jones, R. S., & Meldal, T. O. (2001). Social relationships and Asperger’s syndrome. Journal of Intellectual Disabilities, 5, 135–141.
