Η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία για την Ψύχωση (CognitiveBehaviouralTherapy for Psychosis – CBTp) αποτελεί μια εξειδικευμένη προσαρμογή της παραδοσιακής ΓΣΘ,με στόχο να ανταποκριθεί στις ιδιαίτερες προκλήσεις της ψύχωσης.
Ο βασικός στόχος της CBTp δεν είναι να εξαλειφθούν τα ψυχωτικά συμπτώματα, να αμφισβητηθούν οι παραληρητικές πεποιθήσεις ή να επιβληθεί η συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή, αλλά να υποστηριχθούν οι θεραπευόμενοι στο να κατανοήσουν τις εμπειρίες τους, να βελτιώσουν τις δεξιότητες αντιμετώπισης και να ενισχύσουν τη λειτουργικότητα και την κοινωνική τους ένταξη (Johns, Isham, &Manser, 2019).Η θεραπεία εστιάζει σε κοινούς, συνεργατικά διαμορφωμένους στόχους, οι οποίοι μπορεί να περιλαμβάνουν τη διαχείριση καθημερινών δυσκολιών, την ενίσχυση των σχέσεων ή τη μείωση της δυσφορίας. Η προσέγγιση είναι εξατομικευμένη, ευέλικτη και ρυθμισμένη σύμφωνα με τις ανάγκες του ατόμου (Johns, Isham, &Manser, 2019).
Θεραπευτικό Στυλ και Δομή
Η CBTp διακρίνεται για την έμφαση που δίνει στη δημιουργία σχέσης εμπιστοσύνης και συνεργασίας. Ένα ζεστό, με σεβασμό και συνεργατικό πλαίσιοαποτελεί βασική προϋπόθεση, με τους θεραπευτές να υιοθετούν στάση γνήσιας περιέργειας και ενσυναίσθησης απέναντι στις πεποιθήσεις των θεραπευόμενων. Οι συνεδρίες ακολουθούν συνήθως τη δομή της ΓΣΘ με θέσπιση ατζέντας και ανατροφοδότηση, ωστόσο η διάρκεια και το περιεχόμενο προσαρμόζονται ευέλικτα. Η ετοιμότητα του θεραπευόμενου να εμπλακεί ελέγχεται ρητά μέσω διαλόγου («Πώς σας ακούγεται;», «Θα μπορούσε να βοηθήσει;»), ενώ η ανατροφοδότηση ζητείται συνεχώς (Johns, Isham, &Manser, 2019).
Η CBTp εκτυλίσσεται μέσα από αλληλεπικαλυπτόμενες φάσεις: οικοδόμηση θεραπευτικής σχέσης, αξιολόγηση, διαμόρφωση κοινών στόχων και προβλημάτων, κατασκευή συνεργατικής διατύπωσης περίπτωσης, εφαρμογή παρεμβάσεων και διαχείριση υποτροπών. Αυτές οι φάσεις παρέχουν ένα πλαίσιο, το οποίο ωστόσο αναπροσαρμόζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της θεραπείας (Johns, Isham, &Manser, 2019).Οι συνεδρίες πραγματοποιούνται συνήθως σε εβδομαδιαία ή δεκαπενθήμερη βάση για διάστημα έξι έως εννέα μηνών, αν και ορισμένες προσεγγίσεις προτείνουν πιο μακρόχρονη ή εντατική μορφή (Johns, Isham, &Manser, 2019).
Γνωσιακά και Συμπεριφοριστικά Στοιχεία
Όπως και η τυπική ΓΣΘ, η CBTp συνδυάζει γνωσιακά και συμπεριφοριστικά στοιχεία. Το γνωσιακό σκέλος βοηθά τον θεραπευόμενο να εξετάσει και να επαναπλαισιώσει τις δυσλειτουργικές ερμηνείες των εμπειριών του, ενώ το συμπεριφοριστικό σκέλος τον υποστηρίζει στην ανάπτυξη πιο υγιών στρατηγικών αντιμετώπισης και αντιδράσεων στα ψυχωτικά συμπτώματα. Οι θεραπευόμενοι ενθαρρύνονται να εξερευνήσουν εναλλακτικές οπτικές για τις εμπειρίες τους και να εξασκηθούν σε νέους τρόπους αντίδρασης σε φωνές, παραληρηματικές ιδέες ή κοινωνικά στρεσογόνα ερεθίσματα (Falkai, Kálmán, Heimkes, &Sárkány, 2019).
Ένα ακόμη κρίσιμο στοιχείο της CBTp είναι η ψυχοεκπαίδευση. Οι θεραπευόμενοι υποστηρίζονται ώστε να αναπτύξουν μια ενημερωμένη κατανόηση της ψύχωσης, των συμπτωμάτων και των θεραπευτικών επιλογών. Αυτή η διαδικασία καλλιεργεί υπευθυνότητα, προάγει την έγκαιρη αναγνώριση σημείων υποτροπής και ενδυναμώνει την ενεργητική αντιμετώπιση των συμπτωμάτων (Falkai et al., 2019). Σημαντικό είναι ότι οι θεραπευτικοί στόχοι διατυπώνονται με βάση τη γλώσσα και την οπτική του ίδιου του ατόμου. Αυτή η συνεργατική στάση αυξάνει την εμπλοκή και τη συνοχή της θεραπείας.
Συμπέρασμα
Συνολικά, η CBTp στοχεύει στη διακοπή των κύκλων δυσφορίας μέσω της αλλαγής δυσλειτουργικών ερμηνειών και συμπεριφορών, ενώ παράλληλα ενισχύει τις στρατηγικές αντιμετώπισης και προάγει την κοινωνική ένταξη. Μέσα από μια ισχυρή θεραπευτική συμμαχία, ευέλικτες και εξατομικευμένες παρεμβάσεις, καθώς και έμφαση τόσο στην αναδόμηση σκέψεων όσο και στην τροποποίηση συμπεριφορών, η CBTp προσφέρει στα άτομα με ψύχωση τα εργαλεία για να διαχειρίζονται καλύτερα τις εμπειρίες τους και να βελτιώνουν την ποιότητα της ζωής τους.
ΜΕΠΨ Κορυδαλλού
Βιβλιογραφία
Falkai, P., Kálmán, J., Heimkes, F. S., &Sárkány, Z. (2019). The candid book for families of people with schizophrenia. Springer.
Johns, L., Isham, L., & Manser, R. (2019). Cognitive behavioural therapies for psychosis. In P. Falkai, J. Kálmán, F. S. Heimkes, & Z. Sárkány (Eds.), The candid book for families of people with schizophrenia (pp. 213–240). Springer.
