Η ψύχωση αποτελεί µια χρόνια ψυχική διαταραχή, που επηρεάζει την αντίληψη, την σκέψη και τη συµπεριφορά του ατόµου. Αν και η φαρµακευτική αγωγή είναι καθοριστικής σηµασίας για τον έλεγχο των συµπτωµάτων, δεν αρκεί από µόνη της για την επίτευξη της λειτουργικής αποκατάστασης καικοινωνικής επανένταξης.Σε αυτό το πλαίσιο,οι θεραπευτικές κοινότητες έχουν αναδειχθεί ως µια συµπληρωµατική, εναλλακτική προσέγγιση που µπορεί να ενισχύσει την πορεία της ανάρρωσης.
Ο Ρόλος των Θεραπευτικών Κοινοτήτων
Οι θεραπευτικές κοινότητες είναι µικρές, συνεκτικές οµάδες στις οποίες τα άτοµα, που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές ζουν και λειτουργούν συλλογικά, ασκώντας καθηµερινές δεξιότητες, συνεργαζόµενοι µε άλλους και λαµβάνοντας υποστήριξη. Η ιδέα πίσω από τις θεραπευτικές κοινότητες είναι ότι η ίδια η κοινότητα αποτελεί το θεραπευτικό εργαλείο. Οι συµµετέχοντες ενθαρρύνονταινασυµµετέχουνενεργάστηδιαµόρφωσητουπεριβάλλοντος,στηλήψηαποφάσεων και στην παροχή αλληλοβοήθειας. Η δοµή αυτή, που βασίζεται στην υπευθυνότητα και τη συνεργασία, προσφέρει ένα σταθερό και χαµηλού στρες περιβάλλον, παρόµοιο µε αυτό µιας υποστηρικτικής οικογένειας.
Η προσέγγιση αυτή, που αναπτύχθηκε αρχικά για στρατιώτες µε ψυχολογικά τραύµατα, έχει βρει εφαρµογή στη µακροχρόνια αποκατάσταση ατόµων µε ψυχικές διαταραχές. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, τα άτοµα έχουν την ευκαιρία να επανεκπαιδευτούν σε κοινωνικές δεξιότητες, να βρουν νόηµα στη ζωή τους και να αποκτήσουν µια αίσθηση ταυτότητας.
Σύµφωνα µε µια πρόσφατη µελέτη που εξετάζει τα αποτελέσµατα θεραπευτικών κοινοτήτων για άτοµα µε ψυχωσικές διαταραχές (Young et al., 2022), παρατηρήθηκαν στατιστικά σηµαντικές αλλαγές σε πολλαπλές ψυχοµετρικές κλίµακες εντός των πρώτων τριών µηνών θεραπείας. Το δείγµα αποτελούνταν από άτοµα µε πολύπλοκες και χρόνιες δυσκολίες, τα οποία είχαν υψηλά ποσοστά νοσηλειών και λάµβαναν ήδη αντιψυχωσική αγωγή. Παρ’ όλα αυτά, καταγράφηκε πρόοδος σε σχεδόν όλες τις κλίµακες αξιολόγησης της ανάρρωσης, όπως το GSI (Global Severity Index), το GAF (Global Assessment of Functioning) και το PSDI (Positive Symptom Distress Index).
Ενδεικτικά, η αλλαγή στο GAF ήταν r = .28 σε διάστηµα µόλις τριών µηνών, ενώ το GSI παρουσίασε µικρότερη αλλά θετική µεταβολή (r = –.08). Συγκριτικά µε µελέτες, που διήρκεσαν πολλαπλάσιο χρόνο, τα αποτελέσµατα είναι αξιοσηµείωτα (π.χ., Lincoln et al., 2012· Biancosino et al., 2007). Ειδικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το εύρηµα ότι, παρά τις ποικίλες αντιλήψεις των συµµετεχόντων για το τι είναι θεραπεία, σχεδόν όλοι ωφελήθηκαν µε κάποιο τρόπο από το ολιστικό, πολυδιάστατο πλαίσιο των θεραπευτικών κοινοτήτων.
Οι θεραπευτικές κοινότητες προσφέρουν µια εναλλακτική, αλλά τεκµηριωµένα αποτελεσµατική προσέγγιση στην ψυχοκοινωνική αποκατάσταση των ατόµων µε σχιζοφρένεια. Η θεραπευτική δύναµη της κοινότητας φαίνεται να προέρχεται από τη δυνατότητα του ατόµου να ενταχθεί, να συµβάλει και να εξελιχθεί µέσα σε µια υποστηρικτική και δοµηµένη κοινωνική µονάδα. Τα πρόσφατα ερευνητικά δεδοµένα ενισχύουν τη σηµασία τέτοιων δοµών, όχι µόνο ως συµπλήρωµα αλλά και ως βασικό πυλώνα µιας ανθρωποκεντρικής προσέγγισης στην ψυχική υγεία.
Βιβλιογραφία
Biancosino,B.,Barbui,C.,Marmai,L.,Dona,S.,Grassi,L.,&Balzi,D.(2007).Factorsassociated with admission to psychiatric hospital in patients with severe mental disorders. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 42(8), 667–673. https://doi.org/10.1007/s00127-007-0214-7
Lincoln,T.M.,Ziegler,M.,Mehl,S.,Kesting,M.L.,Lüllmann,E.,Westermann,S.,&Rief,W. (2012). Moving from efficacy to effectiveness in cognitive behavioral therapy for psychosis:A randomized controlled trial. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 80(4), 674–686. https://doi.org/10.1037/a0028204
Young, J., Ensing, D. S., & Rosenbaum, B. (2022). Three-month changes in outcomes for individualswithpsychoticspectrumdiagnosesinanintegratedtherapeuticcommunityprogram. Journal of Psychosocial Rehabilitation and Mental Health.
