Η επιληψία είναι μία νευροψυχιατρική διαταραχή η οποία συνδέεται άμεσα με κάποιας μορφής ψυχιατρική διαταραχή (Hilgeret. al, 2016). Πιο συγκεκριμένα, ένας στους τρείς ασθενείς με επιληψία είναι πολύ πιθανό να εμφανίσει κατάθλιψη, άγχος ή κάποια ψυχωτική διαταραχή. Η σύνδεση ανάμεσα στην επιληψία και την ψύχωση είναι υπαρκτή ήδη από πολύ παλιά. Ωστόσο μόλις τον 19ο αιώνα έγιναν οι πρώτες συστηματικές μελέτες που οδήγησαν στην συσχέτιση τους.
Την δεκαετία του 1950, η επιστημονική κοινότητα κατέληξε στο συμπέρασμα πως ασθενείς με επιληψία, και ιδιαίτερα ασθενείς με κροταφική επιληψία (TLE), εμφανίζουν ψυχωσιόμορφες εμπειρίες. Παρόλα αυτά, οι εκφάνσεις αυτές διέφεραν από εκείνες των ασθενών με σχιζοφρένεια διότι κυρίως δεν υπήρχε η κοινωνική απόσυρση και τα αρνητικά συμπτώματα. Έτσι τέθηκε η ανάγκη για την δημιουργία ενός ξεχωριστού όρου, ο οποίος αναφέρεται ως Ψύχωση της Επιληψίας ( POE) και σχετίζεται ακριβώς με τα ψυχωσικά φαινόμενα που παρουσιάζονται σε επιληπτικούς ασθενείς(Kanner&Rivas-Grajales, 2016). Πιο συγκεκριμένα, φάνηκε μέσα από έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί πως οι επιληπτικοί ασθενείς έχουν περισσότερες πιθανότητες, περίπου 6 με 12 φορές μεγαλύτερη, εμφάνισης ψυχωσικών συμπτωμάτων σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό.
Η σχέση ανάμεσα στις δυο διαταραχές είναι περίπλοκη. Υπάρχει μια αμφίδρομη σχέση: η επιληψία να αυξάνει την πιθανότητα ανάπτυξης ψυχωσικών συμπτωμάτων αλλά και η ύπαρξη ψύχωσης αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης επιληπτικών κρίσεων. Επίσης, μπορεί η επιληπτική κρίση να προκαλεί τα ψυχωσικά συμπτώματα. Παράλληλα, η ψύχωση και η επιληψία θα μπορούσαν να προκαλούνται ταυτόχρονα από κάποια γενετική πάθηση.
Ηαιτιοπαθογένειατης ψύχωσης έχει εξηγηθεί με διάφορους τρόπους. Ανάμεσα της και η αντίληψη πως οι εστιακές εγκεφαλικές βλάβες είναι αυτές που μπορεί να προκαλέσουν την ανάπτυξη τόσο της ψύχωσης όσο και της επιληψίας. Για παράδειγμα, τα γαγγλιογλοιώματα έχουν σχετιστεί με την ανάπτυξη ψυχωσικών επεισοδίων, το ίδιο και η σκλήρυνση των μεταιχμιακών λοβών (Kanner&Rivas-Grajales, 2016). Με λίγα λόγια, η δυσλειτουργία του θαλάμου και των μεταιχμιακών λοβών μπορεί να προκαλέσουν την επιληψία και ψυχωσικά συμπτώματα, δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο πως οι μεσομεταιχμιακές περιοχές, κυρίως του ιππόκαμπου και του θαλάμου, είναι οι κύριες υπεύθυνες και για την ψύχωση και για την επιληψία.
Η αντιμετώπιση της ψύχωσης της επιληψίας (POE) απαιτεί μια έγκαιρη και διεπιστημονική αντιμετώπιση ψυχιατρικά και νευροψυχιατρικά. (Maguireet, al, 2018). Πρώτα από όλα θα πρέπει οι ασθενείς να καλυφθούν φαρμακευτικά. Οπότε απαιτείται η χορήγηση αντιψυχωσικών. Ωστόσο πρέπει να παρθούν και προληπτικά μέτρα σχετικά με τις πιθανές αιτίες και παράγοντες κινδύνου που προκαλούν τα συμπτώματα π.χ της επιληψίας. Ωστόσο, δεν πρέπει να παραληφθεί το γεγονός πως αρκετά αντιψυχωσικά φάρμακα έχουν ως παρενέργεια τους επιληπτικές κρίσεις, ακόμα και αν οι ασθενείς δεν εμφάνιζαν κρίσεις πριν. Για παράδειγμα, η κλοζαπίνη έχει αναφερθεί πως προκαλεί επιληπτικές κρίσεις πράγμα που εξαρτάται βέβαια και από την δόση. Έτσι λοιπόν χορηγείται φυσικά και αντιεπιληπτική αγωγή και βενζοδιαζεπίνες. Από την άλλη υπάρχει και η ρισπεριδόνη, που αποτελεί μια καλή λύση λόγω της χαμηλής συσχέτισης της με τις επιληπτικές κρίσεις. Ενδεχόμενη έσχατη λύση αποτελεί και η χειρουργική θεραπεία της επιληψίας στον κροταφικό λοβό, η οποία όμως σε ασθενείς με ψύχωση απαιτεί μια ιδιαίτερη και προσεκτική διερεύνηση από τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας.
Συμπερασματικά, η Ψύχωση της επιληψίας (POE) είναι μια νευροψυχιατρική διαταραχή η οποία αντικατοπτρίζει τις σχέσεις ανάμεσα στην ψύχωση και την επιληψία και την αμφίδρομη σχέση αυτών. Μπορεί οι παθογενετικοί και παθοφυσιολογικοί παράγοντες να παραμένουν ακόμα άγνωστοι και να βασίζονται σε κάποιες πρώιμες -αλλά συστηματικές- έρευνες που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, ωστόσο έχουν δείξει μια σαφή εικόνα της σύνδεσης και της πολυπλοκότητας των δυο διαταραχών. Η αντιμετώπιση των διαταραχών, κυρίως φαρμακολογικά, φαίνεται να δείχνει ελπιδοφόρα αποτελέσματα για την θεραπεία και των δυο διαταραχών και της συνύπαρξης μεταξύ τους.
ΒΕΝΕΤΙΑ ΠΡΑΠΑ – Ψυχολόγος
Οικοτροφείο «Αττική»
Agrawal, N., & Mula, M. (2019). Treatment of psychoses in patients with epilepsy: an update. Therapeutic Advances in Psychopharmacology, 9, 2045125319862968.
Hilger, E., Zimprich, F., Pataraia, E., Aull-Watschinger, S., Jung, R., Baumgartner, C., & Bonelli, S. (2016). Psychoses in epilepsy: a comparison of postictal and interictal psychoses. Epilepsy & Behavior, 60, 58-62.
Kanner, A. M., & Rivas-Grajales, A. M. (2016). Psychosis of epilepsy: a multifaceted neuropsychiatric disorder. CNS spectrums, 21(3), 247-257.
Maguire, M., Singh, J., & Marson, A. (2018). Epilepsy and psychosis: a practical approach. Practical neurology, 18(2), 106-114.
