Η προσέγγιση που βασίζεται στην κοινότητα (community-based approach) αποτελεί ένα μοντέλο παροχής υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής φροντίδας, το οποίο εστιάζει στην παροχή υποστήριξης και θεραπείας εντός του φυσικού περιβάλλοντος του ατόμου, δηλαδή της κοινότητάς του (World Health Organization [WHO], 2021). Αντί για την απομόνωση σε νοσοκομειακές ή ιδρυματικές δομές, αυτή η προσέγγιση προάγει την ενσωμάτωση των υπηρεσιών στην καθημερινή ζωή των ατόμων, ενισχύοντας την αυτονομία και τη συμμετοχή τους στην κοινωνία (Rosenetal., 2007).
Τι ορίζουμε, όμως, ως κοινότητα; Ως εξίσωση, η κοινότητα περιλαμβάνει αρκετές μεταβλητές. Διέρχεται από την έννοια του μοιράσματος και του κοινού τόπου, σε μια χρονική στιγμή, για έναν κοινό σκοπό ή/και για παράλληλες δράσεις. Μπορεί να είναι μικρή και περιορισμένη ή να εξαπλωθεί, κατά πολύ. Μια κοινωνική ομάδα, ακολουθεί μια κοινωνική δομή, στα πλαίσια μιας κοινωνίας, με βάση την κουλτούρα, τους γραπτούς και άγραφους κανόνες και τις αξίες που την διατρέχουν. Μερικά παραδείγματα κοινότητας είναι το σχολείο, το πανεπιστήμιο/κολλέγιο, η εργασία, οι αθλητικές δραστηριότητες, οι καλλιτεχνικές δραστηριότητες, οι δημόσιες υπηρεσίες, η μετακίνηση και χρήση ΜΜΜ, τα ταξίδια, τα sleepovers, οι εκπαιδευτικές εκδρομές, τα καφέ/μπαρ, το σινεμά/θέατρο κ.α.
Στο πλαίσιο των μονάδων έγκαιρης παρέμβασης στην ψύχωση, η προσέγγιση που βασίζεται στην κοινότητα, αποδεικνύεται ιδιαίτερα αποτελεσματική. Η έγκαιρη παρέμβαση στην ψύχωση στοχεύει στην ταχεία ανίχνευση και αντιμετώπιση των πρώτων ψυχωσικώνσυμπτωμάτων, με σκοπό την αποφυγή ενός ψυχωσικού επεισοδίου ή/και τη μείωση των επιπτώσεων αυτού, καθώς και στην προαγωγή της αποκατάστασης (NationalInstitute for Health and CareExcellence [NICE], 2014). Η ενσωμάτωση της κοινότητας σε αυτήν τη διαδικασία επιτρέπει την παροχή ολιστικής και εξατομικευμένης φροντίδας, λαμβάνοντας υπόψη τις μοναδικές ανάγκες και προτιμήσεις του ατόμου, σε ένα νατουραλιστικό πλαίσιο (Garetyetal., 2001).
Η Εργοθεραπεία, ως μια ολιστική επιστήμη, η οποία εξετάζει τη δυναμική αλληλεπίδραση του ατόμου με το περιβάλλον του, διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στις μονάδες έγκαιρης παρέμβασης στην ψύχωση. Οι εργοθεραπευτές-τριες αξιολογούν τις δεξιότητες και τις ανάγκες του ατόμου, εφαρμόζοντας παρεμβάσεις που στοχεύουν στη βελτίωση της συμμετοχής του σε καθημερινές δράσεις (Law etal., 2005). Αυτό περιλαμβάνει την ανάπτυξη κοινωνικών και εργασιακών δεξιοτήτων, την ενίσχυση της ανεξαρτησίας σε δραστηριότητες καθημερινής ζωής και την υποστήριξη στη συμμετοχή σε δραστηριότητες αναψυχής, εθελοντισμού κ.α. (Cooketal., 2014). Οι παρεμβάσεις αυτές αποκτούν ακόμα μεγαλύτερο νόημα και πιθανότητες επιτυχίας, όταν λαμβάνουν χώρα όχι μόνο σε θεωρητικό επίπεδο αλλά και μέσω invivoπαρέμβασης, κατά τη συμμετοχή του ατόμου σε δράσεις εντός της κοινότητας.
Επιπλέον, η Εργοθεραπεία μπορεί να συμβάλει στη μείωση του στίγματος που συνοδεύει τις ψυχικές νόσους, συμπεριλαμβανομένης της ψύχωσης, προάγοντας την κοινωνική ένταξη και την αποδοχή του ατόμου από την κοινότητα (Scambler, 1998). Μέσω της ενίσχυσης της λειτουργικότητας και της αυτονομίας, τα άτομα με ψύχωση έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν μια θετική αυτοεικόνα και να συμμετέχουν ενεργά στην κοινωνική ζωή, καθώς αναπτύσσουν και δεξιότητες αυτοσυνηγορίας. Με τον τρόπο αυτό, τόσο οι ίδιοι, όσο και η κοινότητα στην οποία συμμετέχουν, εκπαιδεύονται να αποδέχονται αμφότεροι τους περιορισμούς που ανακύπτουν, με σκοπό, όχι τον αποκλεισμό, αλλά την εναρμόνιση με τις ανάγκες και την εύρεση λύσεων για την ανάπτυξη των επιθυμητών επιπέδων συμμετοχής.
Συνολικά, η προσέγγιση που βασίζεται στην κοινότητα, σε συνδυασμό με την Εργοθεραπεία, προσφέρει ένα υποστηρικτικό πλαίσιο για τα άτομα με ψύχωση, ενισχύοντας την ποιότητα ζωής τους και προάγοντας την κοινωνική τους ένταξη.
