Η ψύχωση αποτελεί μια σοβαρή ψυχική διαταραχή που επηρεάζει τόσο τη γνωστική, όσο και την κοινωνική λειτουργικότητα των ατόμων. Οι μονάδες έγκαιρης παρέμβασης διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην αποκατάσταση των ατόμων που αντιμετωπίζουν ψυχωτικές διαταραχές, δίνοντας έμφαση στην ενίσχυση κοινωνικών και γνωστικών δεξιοτήτων, μέσω ομαδικών παρεμβάσεων (McGorryetal., 2010).
Αναφορικά με το κομμάτι των κοινωνικών δεξιοτήτων, ηεμπειρία ενός ψυχωσικού επεισοδίου συχνά συνοδεύεται από κοινωνική απόσυρση, δυσκολίες στη διατήρηση ή/και δημιουργία διαπροσωπικών σχέσεων και μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες (Bellacketal., 2007). Οι ομαδικές παρεμβάσεις που στοχεύουν στην ενδυνάμωση κοινωνικών δεξιοτήτων επικεντρώνονται στους παρακάτω άξονες:
- Ενίσχυση και εκπαίδευση επικοινωνιακών δεξιοτήτωνμέσω διαφόρων τεχνικών και εργαλείων (πχ. roleplaying), καθώς και μέσω της ενίσχυσης μιας νατουραλιστικής συνθήκης, κατά τη διάρκεια της ομάδας, δίνοντας στους συμμετέχοντες την ευκαιρία να εξασκηθούν σε πραγματικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και να αναπτύξουν δεξιότητες ενεργητικής ακρόασης και μοιράσματος σκέψεων και συναισθημάτων (Kurtz&Mueser, 2008).
- Ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και της ψυχικής ανθεκτικότητας, μέσω δραστηριοτήτων που στοχεύουν στην εκπαίδευση σε εκτελεστικές δεξιότητες, όπως η μεταγνωστικότητα (αυτοπαρατήρηση και αυτοαξιολόγηση), η αυτορρύθμιση, η γνωστική ευελιξία κα.
- Προαγωγή δεξιοτήτων συνεργασίας και διαπραγμάτευσηςμέσω ομαδικών παιχνιδιών, συζητήσεων και δομημένων ή/και πιο ελεύθερων δραστηριοτήτων, οι οποίες προάγουν το αίσθημα του «ανήκειν» και της αρμονικής συνύπαρξης.
Σχετικά με το δεύτερο σκέλος του εν λόγω άρθρου, δηλαδή το κομμάτι των γνωστικών δεξιοτήτων, η γνωστική εξασθένηση είναι σύνηθες χαρακτηριστικό της ψύχωσης, επηρεάζοντας τη μνήμη εργασίας, τη συγκέντρωση, τα επίπεδα ανοχής και αντοχής, την επίλυση προβλήματος ή/και την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων κ.α. (Greenetal., 2000). Οι γνωστικές παρεμβάσεις στοχεύουν στη βελτίωση αυτών των λειτουργιών μέσω οργανωμένων δραστηριοτήτων, όπως:
- Ασκήσεις μνήμης και προσοχής, όπως παιχνίδια στρατηγικής, γνωστική εκπαίδευση μέσω υπολογιστών και τεχνικές οπτικής και ακουστικής ανάκλησης πληροφοριών, βοηθώντας τους συμμετέχοντες να ενισχύσουν τη συγκέντρωσή τους και να οργανώνουν καλύτερα τις σκέψεις τους (Wykesetal., 2011).
- Εκπαίδευση σε επίπεδο εκτελεστικών λειτουργιών, μέσω δραστηριοτήτων που περιλαμβάνουν τον σχεδιασμό, την οργάνωση και τη διαχείριση του χρόνου, ενισχύοντας έτσι τη λήψη αποφάσεων και την ικανότητα προσαρμογής σε νέες καταστάσεις.
- Διαδραστικές δραστηριότητες που στοχεύουν στην ενίσχυση της γνωστικής ευελιξίας, οι οποίες περιλαμβάνουν την επίλυση προβλημάτων, τη δημιουργική σκέψη και την ικανότητα προσαρμογής σε αλλαγές, δεξιότητες κρίσιμες για την καθημερινή ζωή.
- Συνδυαστικές προσεγγίσεις που ενσωματώνουν τόσο γνωστικές όσο και κοινωνικές παρεμβάσεις, όπως η χρήση της διαλεκτικήςμε σκοπό την επεξεργασία πληροφοριών, βοηθώντας τους συμμετέχοντες να κατανοούν και να επεξεργάζονται κοινωνικά δεδομένα με μεγαλύτερη σαφήνεια (Horanetal., 2009).
Συμπερασματικά, οι ομαδικές παρεμβάσεις στις μονάδες έγκαιρης παρέμβασης στην ψύχωση, αποτελούν χρήσιμο εργαλείο για τη βελτίωση των κοινωνικών και γνωστικών δεξιοτήτων των ατόμων. Μέσα από στοχευμένες δραστηριότητες, οι συμμετέχοντες αποκτούν λειτουργικές δεξιότητες που τους υποστηρίζουν στην καθημερινότητα, ενισχύοντας τη συνολική ποιότητα ζωής, την κοινωνική ένταξη και το αίσθημα ικανοποίησης που τα συνοδεύει.
