Αισθητηριακή επεξεργασία ορίζεται η ικανότητα του εγκεφάλου να λαμβάνει και να ερμηνεύει τις πληροφορίες του περιβάλλοντος που εισέρχονται από τα αισθητητηριακά συστήματα (όρασης, ακοής, αφής, όσφρησης, γεύσης, ισορροπίας, βαρύτητας και θέσης ). Στα τυπικά παιδιά η αισθητηριακή επεξεργασία, επέρχεται ομαλά με την ωρίμανση του εγκεφάλου, όμως κάποιες φορές ,κυρίως στα παιδιά με αυτισμό αυτή η διαδικασία δεν γίνεται αυτόματα ,με αποτέλεσμα να έχουν δυσκολίες αισθητηριακής επεξεργασίας.
Πώς συνδέεται η αισθητηριακή επεξεργασία με τον αυτισμό;
Τα άτομα με αυτισμό συχνά παρουσιάζουν είτε υπερευαισθησία (υπεραντιδραστικότητα) είτε υποευαισθησία (υποαντιδραστικότητα) σε αισθητηριακά ερεθίσματα. Οι αντιδράσεις τους σε αισθητηριακές πληροφορίες μπορεί να είναι έντονες ή αμβλύς, κάτι που ποικίλλει από άτομο σε άτομο.
Υπερευαισθησία: Άτομα με υπερευαισθησία μπορεί να αισθάνονται υπερβολικά έντονα ερεθίσματα. Για παράδειγμα, μια έντονη μυρωδιά ή ένα δυνατό φως μπορεί να είναι ενοχλητικά, έως και δυσβάσταχτα. Αυτό συχνά οδηγεί σε συμπεριφορές αποφυγής, όπως το να καλύπτουν τα αυτιά τους για να αποφύγουν δυνατούς ήχους ή να αποφεύγουν τον κόσμο για να αποφύγουν τον συνωστισμό και τους δυνατούς θορύβους.
Υποευαισθησία: Στην περίπτωση της υποευαισθησίας, τα άτομα με αυτισμό μπορεί να αναζητούν εντονότερα αισθητηριακά ερεθίσματα. Αυτό μπορεί να εκφράζεται με την ανάγκη για συχνή επαφή, όπως το να αγγίζουν διαφορετικές υφές ή να κινούνται διαρκώς για να λαμβάνουν αιθουσαία ερεθίσματα.
Εναλλαγή μεταξύ υπερευαισθησίας και υποευαισθησίας: Κάποια άτομα μπορεί να παρουσιάζουν εναλλαγή μεταξύ των δύο, ανάλογα με το περιβάλλον ή την κατάσταση στην οποία βρίσκονται.
Επίδραση των αισθητηριακών δυσκολιών στη ζωή των ατόμων με αυτισμό
Η διαφορετική αισθητηριακή επεξεργασία μπορεί να επηρεάσει την καθημερινή λειτουργικότητα και τις κοινωνικές τους δεξιότητες. Πιο συγκεκριμένα:
- Σχολικό περιβάλλον: Οι δυσκολίες στην επεξεργασία πληροφοριών μπορούν να δυσκολέψουν τη συγκέντρωση και την απόδοση, ιδιαίτερα σε περιβάλλοντα με πολλά ερεθίσματα, όπως το σχολείο .
- Διαπροσωπικές σχέσεις: Οι αισθητηριακές διαφορές μπορεί να επηρεάσουν την επικοινωνία και τη διάθεση για κοινωνική αλληλεπίδραση. Για παράδειγμα, ένα άτομο με υπερευαισθησία μπορεί να αποφεύγει την αγκαλιά, κάτι που άλλοι μπορεί να παρερμηνεύσουν.
- Αντιδραστικές συμπεριφορές: Η δυσφορία λόγω έντονων ερεθισμάτων μπορεί να προκαλέσει αντιδράσεις, όπως άγχος, εκνευρισμό, ή και ξεσπάσματα.
Τρόποι διαχείρισης αισθητηριακών δυσκολιών
Η κατάλληλη διαχείριση αισθητηριακών δυσκολιών μπορεί να βοηθήσει σημαντικά τα άτομα με αυτισμό. Οι πιο συνήθεις τρόποι περιλαμβάνουν:
- Εργοθεραπεία: Οι εργοθεραπευτές εφαρμόζουν προγράμματα αισθητηριακής ολοκλήρωσης που βοηθούν το άτομο να οργανώνει και να ανταποκρίνεται πιο ομαλά σε αισθητηριακά ερεθίσματα.
- Αισθητηριακά βοηθήματα: Για παράδειγμα, ωτοασπίδες για τη μείωση των ήχων ή ειδικά παιχνίδια και υφές για τη βελτίωση της αφής.
- Προσαρμοσμένο περιβάλλον: Η διαμόρφωση του περιβάλλοντος ώστε να μειώνεται ο αισθητηριακός φόρτος (π.χ., αποφυγή έντονου φωτισμού, απομάκρυνση από χώρους με πολύ θόρυβο).
Η κατανόηση και η προσαρμογή στις αισθητηριακές ανάγκες των ατόμων με αυτισμό μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους και να μειώσουν το άγχος και τη δυσφορία που προκύπτουν από τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ayres, A. Jean (2005). Sensory Integration and the Child: Understanding Hidden Sensory Challenges. LosAngeles: Western Psychological Services.
Miller, Lucy Jane (2006). Sensational Kids: Hope and Help for Children with Sensory Processing Disorder (SPD). NewYork: G.P. Putnam’s Sons.
Bundy, Anita C., Lane, Shelly J., & Murray, Elizabeth A. (2002). Sensory Integration: Theory and Practice. Philadelphia: F.A. Davis Company.
