Ο αδελφικός δεσμός αποτελεί μια μοναδική και σημαντική σχέση. Στις τυπικές σχέσεις των αδελφών, τα παιδιά νιώθουν κοντά το ένα στο άλλο και παρέχουν κοινωνική, συναισθηματική και υλική βοήθεια σε όλη τη διάρκεια της ενήλικης ζωής τους .Οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των αδελφών αποτελούν θεμελιώδη συστατικά της κοινωνικοποίησης τους, αφού μέσω αυτών, ενθαρρύνονται και καλλιεργούνται ουσιαστικές και αποτελεσματικές δεξιότητες που είναι απαραίτητες για τη δημιουργία σχέσεων με τους γύρω τους. Τα παιδιά με αυτισμό μπορεί να εμφανίζουν ένα σύνολο συμπεριφορών που ίσως αναμένεται να επηρεάσει τη σχέση και την αλληλεπίδραση μεταξύ των αδελφών .Αρκετές μελέτες και έρευνες , επικεντρώθηκαν στην εξέταση και περιγραφή των ιδιαίτερων αναγκών και των προβλημάτων προσαρμογής που ενδέχεται να εμφανίσουν τα παιδιά που έχουν αδέλφια με αυτισμό.
Τα αδέλφια παιδιών με αυτισμό και οι σχέσεις μεταξύ τους.
Οι έως τώρα μελέτες υποστήριζαν ότι τα αδέλφια των παιδιών με ΔΑΦ μεγαλώνουν σε ένα διαφορετικό οικογενειακό περιβάλλον με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν περισσότερα προβλήματα προσαρμογής σε σχέση με τα παιδιά που έχουν αδέλφια τυπικής ανάπτυξης. Παρόλα αυτά,ένας αυξανόμενος αριθμός ερευνητών υποστηρίζει, πως η ύπαρξη ενός παιδιού με ΔΑΦ στην οικογένεια δεν επηρεάζει την κοινωνική προσαρμογή των αδελφών τυπικής ανάπτυξης, αφού δεν εντοπίζονται, διαφορές στον τομέα της κοινωνικής ικανότητας.Επιπρόσθετα, έρευνες καταλήγουν στο ότι, τα ευρήματα σχετικά με τις κοινωνικές ικανότητες των παιδιών που έχουν αδέλφια με αυτισμό, είναι διφορούμενα.Βέβαια μπορεί να συμφωνηθεί ότι τα αδέλφια παιδιών με ΔΑΦ αντιμετωπίζουν σημαντικότερες δυσκολίες στην ψυχολογική προσαρμογή σε σχέση με τα αδέλφια παιδιώντυπικής ανάπτυξης.
Σύμφωνα με την υπάρχουσα βιβλιογραφία , οι απόψεις των παιδιών για τις σχέσεις με τα αδέλφια τους με αυτισμό, ποικίλουν , καθώς ,ενώ τείνουν να θεωρούν καλές,σε γενικές γραμμές,τις σχέσεις τους και να εκφράζουν ικανοποίηση για την ποιότητα αυτών, από την άλλη, πιστεύουν ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν στην αλληλεπίδραση με τα αδέλφια τους, είναι οι επιθετικές συμπεριφορές που μπορεί να υπάρχουν και κατ’ επέκταση εκφράζουν αισθήματα θυμού (σε αυτές τις συμπεριφορές). Σημαντική είναι, και η άποψη των γονέων των παιδιών αυτών , οι οποίοι αντιλαμβάνονται τις σχέσεις των αδελφών, πιο αρνητικά και απαισιόδοξα.
Ομάδες Υποστήριξης: Η συμβολή της ψυχοεκπαίδευσης στα αδέλφια παιδιών με ΔΑΦ
Τα αδέλφια των παιδιών με αυτισμό έχουν συνήθως περιορισμένες και λανθασμένες γνώσεις για τον ορισμό και την αιτιολογία της ΔΑΦ, οι οποίες βελτιώνονται καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν. Έτσι, τα μεγαλύτερα σε ηλικία παιδιά, είναι πιο εξοικειωμένα με τη διάγνωση των αδελφών τους και δίνουν πιο ώριμες απαντήσεις σχετικά με την ΔΑΦ. Παρόλα αυτά, όπως προαναφέρθηκε, σύμφωνα με τις ήδη υπάρχουσες έρευνες, τα αδέλφια των παιδιών με αυτισμό,ενδέχεται να αντιμετωπίσουν αρκετά προβλήματα κοινωνικής και συναισθηματικής προσαρμογής. Κατ’ επέκταση, τα παιδιά αυτά, δυσκολεύονται στην εύρεση αποτελεσματικών στρατηγικών αντιμετώπισης των πολύπλοκων καταστάσεων που προκύπτουν κατά τη διάρκεια της συμβίωσης με τα αδέλφια τους.
Με βάση την υπάρχουσα βιβλιογραφία, ερευνητές δημιούργησαν και στη συνέχεια αξιολόγησαν, ομαδικά προγράμματα υποστήριξης αδελφών με ΔΑΦ ηλικίας 4-11 (Warren και Dodd) και 7-16 ετών (Smith και Perry), στα οποία παρεχόταν ψυχοεκπαίδευση αναφορικά με την διαταραχή, ανταλλαγή απόψεων και συναισθημάτων, βάση των εμπειριών τους, καθώς και εύρεση νέων στρατηγικών για τη διαχείριση δύσκολων καταστάσεων με τα αδέλφια τους. Κατά την αξιολόγηση των προγραμμάτων, αποδείχθηκε πως τα προγράμματα αυτά, είχαν θετική επίδραση για τα αδέλφια. Πιο συγκεκριμένα, μετά την εφαρμογή των εν λόγω προγραμμάτων, φάνηκε ,ότι η αυτοεικονα τους ενισχύθηκε σε μεγάλο βαθμό, με αποτέλεσμα την βελτίωση των μεταξύ τους σχέσεων.
Συμπερασματικά, με βάση την βιβλιογραφία και τις μελέτες που έχουν διεξαχθεί ,αποδεικνύεται ότι τα προγράμματα υποστήριξης των αδερφών των παιδιών με ΔΑΦ, αποτελούν ουσιαστικό παράγοντα βελτίωσηςτης προσαρμογής τους. Επιπρόσθετα, συμβάλουν στην κατανόηση της διαταραχής και στην θετική τροποποίηση της ποιότητας των σχέσεων μεταξύ αυτών .
Σαμαρά Ευαγγελία
Ψυχολόγος MSc
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Bauminger, N., &Yinniya, N. (2001). The functioning and well-being of siblings of
children with autism: Behavioral- genetic and familial contributions. Burack, T. Charman, N. Yirmiya, & P.R. Zelazo (eds.), The development of autism: Perspectives from theory and research (pp. 61-80). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Cicirelli, V.G. (1995). Sibling relationships across the life span. New York: Plenum
Press
D’Arcy, F., Flynn, J., McCarthy, Y., O’Connor, C., & Tierney, E. (2005). Sibshops. An
evaluation of an interagency model. Journal of Intellectual Disabilities, 9.
43-57.
Smith, T., & Perry, A. (2005). A sibling support group for brothers and sisters of children with autism. Journal on Developmental Disabilities, 11, 77-88.
Warren Dodd, L. (2004). Supporting the siblings of young children with disabilities. British Journal of Special Education, 31, 41-49.
