Η Συμβολή της Εργοθεραπείας στην Καθημερινότητα του Παιδιού

Ο ρόλος του Eργοθεραπευτή είναι να καταστήσει το παιδί ικανό να συμμετέχει σε έργα που έχουν νόημα στη ζωή του και γι’ αυτό συνεργάζεται με τα παιδιά, τις οικογένειες, τους δασκάλους και τους άλλους ειδικούς που ενδεχομένως πλαισιώνουν το παιδί (Kreider et al, 2014).

Το παιδί από τα πρώτα χρόνια της ζωής του αναπτύσσει δεξιότητες για να εκτελεί καθημερινές δραστηριότητες και να είναι λειτουργικό στους τρεις βασικούς τομείς έργου:

Αυτοφροντίδα

Σχολικές Δραστηριότητες

Ελεύθερος χρόνος – Παιχνίδι

Στη διάρκεια της ζωής του, το παιδί έχει ευκαιρίες να αναπτύξει και να βελτιώσει τις δεξιότητες αυτές, ώστε να είναι λειτουργικό σε διαφορετικά περιβάλλοντα. Στο σχολικό περιβάλλον, οι δεξιότητες είναι σημαντικό να έχουν κατακτηθεί από τις τάξεις του δημοτικού, ώστε η μετάβαση στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση να είναι ομαλή (Jenkinson et al., 2008).

Αυτοφροντίδα

Ο τομέας αυτός διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην κάλυψη των βασικών αναγκών του παιδιού, στη διατήρηση της υγείας του και στην αποδοχή του από την κοινωνία. Περιλαμβάνει δραστηριότητες καθημερινής διαβίωσης που αφορούν στη φροντίδα του σώματος (π.χ. πλύσιμο, ντύσιμο, σίτιση, χτένισμα) και πιο περίπλοκες δραστηριότητες που απαιτούν αλληλεπίδραση με το περιβάλλον (π.χ. προετοιμασία ενός σνακ, στρώσιμο του κρεβατιού, μετακίνηση με τα ΜΜΜ).

Είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την ανεξαρτησία του παιδιού, που αποτελεί πρωταρχικό σκοπό της Εργοθεραπείας και επιτυγχάνεται με εκπαίδευση, επανάληψη και εξάσκηση.

Στη διαδικασία αυτή, ο Eργοθεραπευτής λαμβάνει υπόψη και το περιβάλλον και προτείνει τροποποιήσεις και προσαρμογές στο χώρο του σπιτιού ή χρήση βοηθημάτων.

Ωστόσο, ο βαθμός κατά τον οποίο ένα παιδί θα είναι ανεξάρτητο στις καθημερινές του δραστηριότητες επηρεάζεται τόσο από το πολιτισμικό περιβάλλον (π.χ. τις αξίες της οικογένειας), όσο και από το κοινωνικό του περιβάλλον (κοινωνικό status, οικονομική κατάσταση κλπ) (VanHuet et al., 2010)

Σχολείο

Ο ρόλος της Εργοθεραπείας στον τομέα αυτό συνίσταται στην ενίσχυση του παιδιού που αντιμετωπίζει δυσκολίες, ώστε να ενταχθεί ομαλά στο σχολικό περιβάλλον. Η εργοθεραπευτική παρέμβαση εστιάζει τόσο στους μαθησιακούς παράγοντες (λαβή μολυβιού, γραφοκινητικές δεξιότητες, οργάνωση χώρου, διαχείριση χρόνου, μνήμη, συγκέντρωση κλπ.) όσο και στην αυτοϋπηρέτηση του παιδιού, στις κοινωνικές δεξιότητες και στη συμμετοχή σε αθλητικές ή πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Εδώ εντάσσεται και η ενημέρωση του δασκάλου για ζητήματα διευθέτησης χώρου και θέσης του μαθητή, τρόπου παροχής οδηγιών, τεχνικές ένταξης σε ομαδικές δραστηριότητες, αυτοϋπηρέτησης, ρύθμισης οπτικών ή ακουστικών ερεθισμάτων και ζητήματα εργονομίας (Τσίπρα et al., 2016).

Παιχνίδι

Το παιχνίδι είναι το βασικό έργο του παιδιού και το μέσο για να εκφράσει ό,τι δεν μπορεί να εκφέρει λεκτικά. Είναι καθοριστικό για την ανάπτυξή του και συμβάλλει στην υγεία και ευεξία του. Στην Εργοθεραπεία χρησιμοποιείται τόσο ως μέσο όσο και ως σκοπός.

Ως μέσο το παιχνίδι εκτελείται προκειμένου να ενισχυθούν δεξιότητες κινητικές, γνωστικές, αισθητηριακές, κοινωνικές κλπ. με τρόπο τέτοιο ώστε το παιδί να αντλεί ικανοποίηση. Ως σκοπός εκτελείται προκειμένου το παιδί να αναπτύξει τις κατάλληλες δεξιότητες παιχνιδιού, όπως να συλλαμβάνει μια ιδέα, να εκκινεί ένα παιχνίδι, να ακολουθεί τους κανόνες, να συνεργάζεται με τους υπόλοιπους και να αντλεί ικανοποίηση, ώστε να παραμένει στο παιχνίδι. Τελικά, το παιχνίδι χρησιμοποιείται προκειμένου το παιδί να εκτελεί μία δραστηριότητα που προσφέρει ικανοποίηση, να συμμετέχει σε ένα κοινωνικό σύνολο (αδέρφια, φίλοι, συμμαθητές) και να αποκτήσει την ταυτότητα του «παίχτη» (Stagnitti, 2010).

Εργοθεραπευτικός σχεδιασμός και παρέμβαση

Το σημαντικότερο εργαλείο του Eργοθεραπευτή και για τους τρεις παραπάνω τομείς, είναι η ανάλυση έργου, με την οποία κατακερματίζει τη δραστηριότητα, ώστε να κατανοήσει ποιες είναι οι απαιτήσεις της, ποια η θεραπευτική της δυναμική και κατά πόσον το παιδί μπορεί να την εκτελεί. Έτσι, εντοπίζονται οι δεξιότητες που απαιτούνται για την εκτέλεση της δραστηριότητας (Kielhofner, 2009).

Το κύριο μέσο του Eργοθεραπευτή στην παρέμβαση είναι η θεραπευτική δραστηριότητα, η οποία για τα παιδιά είναι το παιχνίδι, μέσω του οποίου το παιδί βελτιώνει την κίνηση και την αισθητηριακή επεξεργασία, ενισχύει την οργάνωση και συγκέντρωσή του, αναπτύσσει κοινωνικές δεξιότητες και εκφράζει συναισθήματα. Είναι επίσης εργαλείο για τον Eργοθεραπευτή για να διαπιστώσει τα δυνατά και αδύνατα σημεία του παιδιού.

Ηδραστηριότητα πρέπει να είναι κατάη[i]προσαρμοσμένη στις ικανότητέςτουκαιδιαβαθμιζόμενης

: Practical Strategies for the Inclusion of Special Needs in Primary School. CKREIDER, C. M., BENDIXEN, R. M., HUANG, Y. Y. and LIM, Y. 2014. Centennial Vision—Review of occupational therapyintervention research in the practice area of children and youth 2009–2013. American Journal of OccupationalTherapy. vol. 68, no. 2, pp. e61–e73.

STAGNITTI, Κ., 2010. Play. In: M. CURTIN, MOLINEUX and J. A. SUPYK-MELLSON, eds. Occupational therapy and physical dysfunction. Sixth ed. Churchill Livingstone: Elsevier. pp. 371- 390.

ΤΣΙΠΡΑ, Ι., ΚΑΛΠΟΓΙΑΝΝΗ, Δ., ΤΖΑΛΑΓΙΑΝΝΗΣ, Κ., 2016. Κλινικές εφαρμογές της εργοθεραπείας σε παιδιά. In: Π. ΣΚΑΛΤΣΗ, Ι. ΤΣΙΠΡΑ, Α. ΧΑΡΙΤΑΚΗ και Ν. ΤΣΙΝΙΑ, eds. Η συμβολή της εργοθεραπείας στην ψυχιατρική θεραπευτική. Μεταμόρφωση: Αττική: Επιστημονικές εκδόσεις Παρισιάνου Α.Ε., σσ. 102-116.

VAN HUET, H., PARNELL, T., MITSCH, V. and MCLEOD-BOYLE, A., 2010. Enabling engagement in self-care occupations. In: M. CURTIN, MOLINEUX and J. A. SUPYK-MELLSON, eds. Occupational therapy and physical dysfunction. Sixth ed. Churchill Livingstone: Elsevier. pp. 371- 390.

Η ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΑΝΩΛΗ

                                              Η ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ

                                               ΜΑΝΩΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ