Τα άτομα που βιώνουν ή έχουν βιώσει το πρώτο ψυχωσικό επεισόδιο συχνά, αφού έχει περάσει η οξεία φάση και έχουν έρθει σε ένα επίπεδο ύφεσης τα συμπτώματα, αναφέρουν πως έχουν σχεδιάσει ή θέλουν να δημιουργήσουν κάποιους στόχους στη ζωή τους.
Οι στόχοι αυτοί συνήθως έχουν άμεση σχέση με την εκπαίδευση (συνέχεια και ολοκλήρωση) και με την εργασία (εργασιακή ένταξη και επανένταξη) (Ramsay et al., 2011). Όσον αφορά την υποστηριζόμενη εργασία στο πρώτο ψυχωσικό επεισόδιο έχει δημιουργηθεί ένα μοντέλο, το μοντέλο της Ατομικής Τοποθέτησης και Υποστήριξης (IPS, Individual Placement and Support) το οποίο σχετίζεται απόλυτα με την υποστηριζόμενη απασχόληση. Αυτό το μοντέλο υποστηριζόμενης απασχόλησης απευθύνεται σε άτομα που αντιμετωπίζουν σοβαρά ψυχοκοινωνικά προβλήματα. Η απασχόληση με υποστήριξη μέσω του μοντέλου IPS βοηθά τα άτομα να εργάζονται σε εργασιακούς χώρους ασκώντας το επάγγελμα που τα ίδια επιθυμούν (IPS Employment Center, 2024).
Το μοντέλο της Ατομικής Τοποθέτησης και Υποστήριξης διέπεται από 8 βασικές αρχές οι οποίες είναι οι εξής παρακάτω:
Μηδενικός αποκλεισμός (Zero exclusion) — η επιθυμία ενός ατόμου να απασχοληθεί είναι το μόνο κριτήριο για την πρόσβαση στη στήριξη της απασχόλησης. Προσωπικές εμπειρίες όπως το ιστορικό εργασίας, τα τρέχοντα συμπτώματα ψυχικής υγείας, ο εθισμός και οι πεποιθήσεις δεν επηρεάζουν την πρόσβαση, αλλά χρησιμοποιούνται για την προσαρμογή της έντασης της υποστήριξης της απασχόλησης Εξατομικευμένη υποστήριξη (Individually tailored support) — η στήριξη όσον αφορά την εύρεση απασχόλησης είναι ανθρωποκεντρική, εστιάζοντας στις δεξιότητες και την εμπειρία των ατόμων και στο τι θα ήθελαν κείνοι να κάνουν στον εργασιακό χώρο.
Ταχεία αναζήτηση εργασίας (Rapid job search) — δεν υπάρχουν πολύ
μακρόχρονες αναμονές για την αναζήτηση εργασίας. Η αναζήτηση
εργασίας προτείνεται να ξεκινά σε ένα σύντομο χρονικό διάστημα
μετά την ύφεση των συμπτωμάτων και την εδραίωση της θεραπευτικής
σχέσης.
Εστίαση στην ανταγωνιστική απασχόληση (Focus on competitive employment) — αυτό σημαίνει θέσεις εργασίας στην ανοικτή αγορά εργασίας με κατώτατο μισθό ή υψηλότερο, και όχι αποκλειστικά μόνο θέσεις εργασίας που προορίζονται για άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας και εθισμού
Χρηματοοικονομική καθοδήγηση (Financial guidance) — οι άνθρωποι βοηθούνται μέσω του εν λόγω μοντέλου να κατανοήσουν τις οικονομικές επιπτώσεις της ανάληψης εργασίας. Οι υπηρεσίες υποστήριξης της απασχόλησης έχουν άριστες εργασιακές σχέσεις με το τοπικό προσωπικό εργασίας και εισοδήματος κάτι που διευκολύνει τη δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος για την επανένταξη του ατόμου στην αγορά εργασίας
Ανάπτυξη θέσεων εργασίας (Job development) — οι ειδικοί σε θέματα απασχόλησης δραστηριοποιούνται ενεργά στην τοπική κοινότητα βοηθώντας στον εντοπισμό και τη δημιουργία θέσεων εργασίας και ευκαιριών. Επομένως, η υποστήριξη σχετικά με την απασχόληση των ατόμων δεν βασίζεται μονάχα στις ήδη υπάρχουσες αγγελίες εργασίας και στις κενές θέσεις εργασίας που προκύπτουν, αλλά βασίζεται και στην ανάδειξη των αναγκών της τοπικής κοινότητας και έπειτα τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης.
Συνεχής υποστήριξη προς τον εργαζόμενο και τον εργοδότη (Ongoing support to the employee and employer) — το άτομο και ο εργοδότης λαμβάνουν μέσω του συγκεκριμένου μοντέλου συνεχή υποστήριξη μόλις ξεκινήσει η απασχόληση, ανάλογα με τις ανάγκες και των δυο πλευρών.
Η απασχόληση και η κλινική υποστήριξη ενσωματώνονται (Employment and clinical support are integrated) – η υποστήριξη σε σχέση με την απασχόληση συντονίζεται και με την θεραπευτική παρέμβαση που έχει σχεδιαστεί από την διεπιστημονική ομάδα έχοντας και σαν φίλτρο τους στόχους που έχουν τεθεί μαζί με τον ωφελούμενο.
Η ανάγκη για επανένταξη κοινωνική και εργασιακή φαίνεται να είναι μεγάλη μετά το πρώτο ψυχωσικό επεισόδιο καθώς το άτομο συνήθως βρίσκεται σε μια νεαρή ηλικία κατά την οποία επιθυμεί ενδεχομένως να ολοκληρώσει τις σπουδές του και έπειτα να ενταχθεί στο χώρο εργασίας. Για τον παραπάνω λόγο καθίσταται σημαντική η παρέμβαση και υποστήριξη με σκοπό να ενδυναμωθεί το άτομο σε σχέση με τις κοινωνικές και επαγγελματικές του δεξιότητες.
Ρενιέρη Στυλιανή
Κοινωνική Λειτουργός
Μονάδα Έγκαιρης Παρέμβασης στη Ψύχωση Κορυδαλλού
Βιβλιογραφία
Ramsay, C.E., Broussard, B., Goulding, S.M., Cristofaro, S., Hall, D., Kaslow, N.J., …
Compton, M.T., Life and treatment goals of individuals hospitalized for first-episode
nonaffective psychosis. Psychiatry Res, 2011. 189(3): p. 344-8.
«What is IPS?» Information Sheet (Version 3.1), April 2022
