Η λεκτική επικοινωνία αποτελεί ένα ανθρώπινο προνόμιο εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Αυτή η ικανότητα είναι ιδιαίτερα σημαντική για τη νοηματοδότηση των λέξεων, τη μετάδοσή τους και τη δόμηση της κοινωνίας. Πολλοί άνθρωποι όμως εμφανίζουν διαταραχές του λόγου οι οποίες επηρεάζουν την καθημερινή τους επικοινωνία με τους άλλους.
Στην ψύχωση, οι διαταραχές λόγου αποτελούν ένα βασικό σύμπτωμα. Σύμφωνα με το DSM-5, στο φάσμα των ψυχωτικών διαταραχών παρατηρείται πολύ συχνά το σύμπτωμα της αποδιοργανωμένης ομιλίας. Η ομιλία αυτή μπορεί να έχει πολλές μορφές.
Έχει παρατηρηθεί ότι πολλοί ασθενείς με ψύχωση δυσκολεύονται να δώσουν τη σωστή σημασιολογία στις λέξεις, να τις κατηγοριοποιήσουν και να τις ανακαλέσουν. Ως αποτέλεσμα αυτού, δημιουργείται ασυναρτησία στο λόγο. Ένα πολύ γνωστό σύμπτωμα στις διαταραχές αυτές είναι ο εκτροχιασμός της ομιλίας. Οι ασθενείς μετακινούνται από θέμα σε θέμα με αλματώδη ρυθμό, χωρίς σημασιολογική συνάφεια και χωρίς ολοκλήρωση των θεμάτων αυτών (σχιζοταξική ομιλία: ήπιος εκτροχιασμός- σχιζοφασία: αλματώδης εκτροχιασμός).
Στον εφαπτόμενο λόγο, οι ασθενείς απαντούν αρχικά με συνάφεια στην ερώτηση που τους έχει υποβληθεί αλλά απομακρύνονται από το θέμα στην πορεία του λόγου τους. Πολλές φορές παρατηρείται δυσκολία στην τήρηση των κανόνων μιας συνομιλίας. Άλλες φορές εμφανίζονται οι νεολογισμοί. Οι λεξικολογικοί νεολογισμοί συνίστανται στη δημιουργία νέων λέξεων που δεν υφίστανται ενώ οι σημασιολογικοί νεολογισμοί αναφέρονται στην απόδοση νέων σημασιών σε ήδη υπάρχουσες λέξεις. Οι νεολογισμοί έχουν ως αποτέλεσμα την παραγωγή μη συνεκτικού και ακατανόητου λόγου.
Κάποιοι ασθενείς εμφανίζουν ανακοπές της ομιλίας για κάποια δευτερόλεπτα ενώ άλλοι εμφανίζουν πολύ περιορισμένο ή μονολεκτικό λόγο- λογοπενία. Όσον αφορά την ένταση της ομιλίας, κάποιοι άνθρωποι με ψύχωση έχουν πολύ χαμηλό τόνο φωνής (υποφωνία) ενώ άλλοι πολύ υψηλό (υπερφωνία). Όσον αφορά το ρυθμό της ομιλίας, κάποιοι ασθενείς εμφανίζουν μεγάλη βραδύτητα ομιλίας (βραδυφημία) ενώ άλλοι επιτάχυνσή της (ταχυφημία). Οι ασθενείς που δε μιλάνε καθόλου εμφανίζουν βωβότητα ενώ εκείνοι που μιλούν πολύ γρήγορα υπό πίεση, λογόρροια. Τέλος είναι σημαντικό να αναφερθεί ανάμεσα σε άλλα και η απροσωδία, η απώλεια της μουσικότητας του λόγου.
Οι διαταραχές του λόγου συνδέονται στενά με τις διαταραχές της σκέψης και της μνήμης. Η δυσκολία στην επικοινωνία επηρεάζει σημαντικά τη λειτουργικότητα των ασθενών με ψυχωτικές διαταραχές. Μελέτες δείχνουν ότι αν δοθεί αρκετός χρόνος στον πληθυσμό αυτό για να επεξεργαστεί την πληροφορία και να απαντήσει τότε τα αποτελέσματα είναι θετικά. Η φαρμακευτική αγωγή, η ψυχοθεραπεία, η λογοθεραπεία και το κατάλληλο υποστηρικτικό περιβάλλον είναι σημαντικά για την κατανόηση των διαταραχών του λόγου και των ανθρώπων που τις βιώνουν.
Βιβλιογραφία:
American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders,
Fifth Edition
Bennet, P. (2010). Κλινική Ψυχολογία και Ψυχοπαθολογία. Αθήνα: Πεδίο
Hoffman RE, Stope KS, Andreasen NC (1986). A comparative study of manic vs schizophrenic
speech disorganization. Archives of General Psychiatry.
Kuperberg, G. R., & Caplan, D. (2003). Language dysfunction in schizophrenia. Schiffer
Ουλής, Π. (2010). Εγχειρίδιο Κλινικής Ψυχοπαθολογίας. Αθήνα: Βήτα Ιατρικές Εκδόσεις
