Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT), έχει αναδειχθεί ως μία από τις κορυφαίες θεραπείες για την αντιμετώπιση ψυχικών διαταραχών, συμπεριλαμβανομένης της διαταραχής μετα-τραυματικού στρες (PTSD) και της οξείας διαταραχής στρες (ASD).
Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT), έχει αναδειχθεί ως μία από τις κορυφαίες θεραπείες για την αντιμετώπιση ψυχικών διαταραχών, συμπεριλαμβανομένης της διαταραχής μετα-τραυματικού στρες (PTSD) και της οξείας διαταραχής στρες (ASD). Παρόλο που η γνωσιακή θεραπεία δείχνει πολλά υποσχόμενη στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων που σχετίζονται με το τραύμα, η αποτελεσματικότητά της μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με παράγοντες όπως τον τύπο και τη σοβαρότητα του τραύματος, την παρουσία ατομικών διαφορών αλλά και την εφαρμογή της θεραπείας. Η εν λόγω θεραπεία για το PTSD περιλαμβάνει 9 με12 συνεδρίες, διάρκειας 60 με 90 λεπτών. Διαχωρισμένη σε τέσσερα στάδια, πιο συγκεκριμένα την ψυχοεκπαίδευση, την έκθεση, τη γνωστική αναδιάρθρωση και την εκπαίδευση διαχείρισης του άγχους, αποδεικνύεται πολλά υποσχόμενη όσον αφορά την βελτίωση της ψυχικής υγείας και την μείωση των δυσλειτουργικών συμπτωμάτων (Harvey et. al., 2003).
Η βασική μέθοδος της γνωσιακής θεραπείας για την αντιμετώπιση των διαταραχών που σχετίζονται με το τραύμα είναι η θεραπεία της έκθεσης, η οποία περιλαμβάνει τη σταδιακή και συστηματική έκθεση των ατόμων στις τραυματικές τους αναμνήσεις ή πυροδοτήσεις σε ένα ασφαλές και ελεγχόμενο περιβάλλον. Μέσω της επανειλημμένης έκθεσης, τα άτομα έχουν την δυνατότητα να επεξεργαστούν και να επαναπλαισιώσουν τις τραυματικές τους εμπειρίες, μειώνοντας την ένταση των συναισθηματικών τους αντιδράσεων με την πάροδο του χρόνου (Smith, 2007). Επιπλέον τεχνικές όπως η γνωστική αναδιάρθρωση, βοηθούν τα άτομα να αμφισβητήσουν και να τροποποιήσουν τις έντονες δυσλειτουργικές σκέψεις και πεποιθήσεις που σχετίζονται με την τραυματική εμπειρία στην οποία έχουν εκτεθεί, προάγοντας τη γνωστική και συναισθηματική τους θεραπεία (Smith, 2007).
Πολυάριθμες μελέτες έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητα της γνωσιακής θεραπείας, όσον αφορά την μείωση των συμπτωμάτων του PTSD και των σχετικών διαταραχών, με πιο επιτυχημένη μέθοδο να θεωρείται εκείνη της σταδιακής έκθεσης στις δυσλειτουργικές σκέψεις και πεποιθήσεις (Kar, 2011; Mendes et.al., 2008; Smith, 2007). Ποικίλες μετα-αναλύσεις έχουν βρει ότι η εν λόγω θεραπεία είναι πιο αποτελεσματική από τη μη θεραπεία ή τις παρεμβάσεις εικονικού φαρμάκου στη μείωση των συμπτωμάτων του μετατραυματικού στρες, με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας (Kar, 2011). Με αυτόν τον τρόπο οι ωφελούμενοι καταφέρνουν να μειώσουν συντριπτικά την παρουσία των έντονων και δυσλειτουργικών σκέψεων και συναισθημάτων με αποτέλεσμα την επίτευξη της λειτουργικότητάς τους στην καθημερινότητα (Kar, 2011).
Ωστόσο, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι ενώ η γνωσιακή θεραπεία θεωρείται αποτελεσματική όσον αφορά τις τραυματικές διαταραχές, έχει βρεθεί ότι δεν είναι συμβατή για όλα τα άτομα που πάσχουν από μετα-τραυματικό στρες. Αυτό συμβαίνει καθώς πολλά άτομα μπορεί να δυσκολευτούν σημαντικά στη θεραπεία έκθεσης, λόγω της οδυνηρής φύσης της επανεξέτασης των τραυματικών αναμνήσεων, με αποτέλεσμα την αποχώρησή τους από αυτή (Brown et. al., 2016). Αυτό έχει ως άμεσο αποτέλεσμα την εγκατάλειψη του θεραπευτικού πλαισίου με την άμεση διάσπαση της σχέσης θεραπευτή-πελάτη, καθιστώντας την εν τέλη μη αποτελεσματική στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του τραύματος.
Τέλος, ακόμη ένα αμφίσημο στοιχείο σχετικά με την αποτελεσματικότητα της γνωσιακής θεραπείας αφορά τον βέλτιστο χρόνο και την αλληλουχία των παρεμβάσεων της για την αντιμετώπιση του τραύματος. Παρόλο που ορισμένες μελέτες υποστηρίζουν ότι η πρώιμη παρέμβαση μετά από έκθεση σε τραύμα μπορεί να αποτρέψει την ανάπτυξη των συμπτωμάτων του PTSD, άλλες υποστηρίζουν ότι οι άμεσες παρεμβάσεις που βασίζονται στην έκθεση μπορεί να κατακλύσουν συναισθηματικά τα άτομα και να επιδεινώσουν τα συμπτώματα τους (Brown et. al., 2016). Επομένως, η προσεκτική εξέταση των ατομικών αναγκών και προτιμήσεων είναι απαραίτητη για τον προσδιορισμό της καταλληλόλητας της γνωσιακής συμπεριφορικής θεραπείας για τις τραυματικές διαταραχές.
