Διαμέσω της εκπαίδευσης , της μύησης σε θεωρητικό και πρακτικό υπόβαθρο σε τεχνικές που ενισχύουν την προσωπική εξέλιξη του ατόμου , επιτυγχάνεται και η κοινωνική ανάπτυξη.
Οι ψυχοεκπαιδευτικές ομάδες, όπως προκύπτει και από τη λέξη, είναι ομάδες που συνδυάζουν εκπαίδευση και ψυχολογία, μάθηση και βιωματική εμπειρία (Brown,2004). Οι ψυχοεκπαιδευτικές ομάδες έχουν ως βασικό τους στόχο την δημιουργία κοινωνικών σχέσεων μεταξύ των μελών τους , αλλά και του ευρύτερου τους περιβάλλοντος. Διαμέσω της εκπαίδευσης , της μύησης σε θεωρητικό και πρακτικό υπόβαθρο σε τεχνικές που ενισχύουν την προσωπική εξέλιξη του ατόμου , επιτυγχάνεται και η κοινωνική ανάπτυξη. Παράλληλα η ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων μέσω δραστηριοτήτων στα πλαίσια της ομάδας ευνοούν την ψυχική και συναισθηματική ευεξία.
Οι ψυχοεκπαιδευτικές ομάδες δίνουν έμφαση στην πρόληψη αλλά και στην αντιμετώπιση και χειρισμό κάποιου φαινομένου, ενώ κυρίαρχο ρόλο παίζει ο συντονιστής της εκάστοτε ομάδας. Επίσης, όλη η λειτουργία της ομάδας βασίζεται πάνω σε ένα προσχεδιασμένο πλάνο δραστηριοτήτων και κινείται σε όλες τις συνεδρίες βάσει αυτού. Σε αντίθεση με τις θεραπευτικές ομάδες, σκοπός της ομάδας είναι η απόκτηση γνώσεων με στόχο την κατανόηση και την εκπαίδευση στον χειρισμό διαφορετικών καταστάσεων, σε αντίθεση με την ψυχοθεραπευτική διαδικασία που βασίζεται περισσότερο στην βαθύτερη αναδόμηση του ψυχικού κόσμου.
Οι ψυχοεκπαιδευτικές ομάδες μπορούν να διακριθούν στις παρακάτω κατηγορίες ανάλογα τον βασικό στόχο τους και τα ενδιαφερόμενα μέλη :
Α) Εκπαιδευτικές/μαθησιακές ομάδες (Educational/ Learning Groups):
Είναι ομάδες οι οποίες μπορούν να υπάρξουν σε όλες τις σχολικές βαθμίδες , καθώς έχουν γερή δομή και απήχηση σε μαθησιακά προγράμματα. Στόχος της η προώθηση της προσωπικής ευθύνης για μάθηση. Οι συναντήσεις είναι λίγες σε αριθμό ή ίσως και μία μοναδική.
Β) Ομάδες εκπαίδευσης δεξιοτήτων (Skills Training Groups):
Οι ομάδες αυτές λειτουργούν προληπτικά ή παρεμβατικά και μέσω ομαδοκεντρικών μεθόδων διδασκαλίας έχουν στόχο να εξοπλίσουν το άτομο με βασικές δεξιότητες ζωής, απαραίτητες για τη δράση του σε κάθε κοινωνικό πλαίσιο (Βασιλόπουλος, Κουτσοπούλου, Ρέγκλη, 2011).
Γ) Ομάδες οικοδόμησης και ενίσχυσης της ομαδικότητας (Team Building and
Training):
Πρόκειται για ομάδες οι οποίες είναι κατάλληλες για προσωπική ανέλιξη στον επαγγελματικό τομέα. Άτομα όπως διευθυντές , προϊστάμενοι , ελεύθεροι επαγγελματίες που συνεργάζονται με ένα γκρουπ , θα βρουν χρήσιμη μια τέτοια ομάδα για να βελτιώσουν τις διαπροσωπικές σχέσεις των συνεργατών τους.
Δ) Ομάδες προσωπικής ανάπτυξης (Personal Development Groups):
Οι βιωματικές αυτές ομάδες λειτουργούν στο ίδιο θεωρητικό πλαίσιο με τις ομάδες συμβουλευτικής/ψυχοθεραπείας έχοντας ως σκοπό την αναγνώριση των προσωπικών τους δυσκολιών και την εύρεση μεθόδων για την αντιμετώπισή τους.
Ε) Ψυχοεκπαιδευτικές θεραπευτικές ομάδες και ομάδες υποστήριξης: (Psychoeducational Group Therapy and Support Groups):
Οι ομάδες υποστήριξης είναι ανοιχτές ομάδες, απευθύνονται σε άτομα που αντιμετωπίζουν ψυχοσυναισθηματικές δυσκολίες και προβλήματα διαχείρισης καταστάσεων ζωής. Συντονιστές τους είναι συχνά ψυχοθεραπευτές ή άλλοι επαγγελματίες ψυχικής υγείας.
ΣΤ) Ομάδες βοήθειας σε μεταβατικές περιόδους της ζωής (Life-Transitions):
Επιδιώκουν την στήριξη και η βοήθεια προς το άτομο που βιώνει μια σημαντική αλλαγή, έτσι ώστε να κατανοήσει, να αποδεχτεί και να προσαρμοστεί στις μεταβολές της ζωής του (Βασιλόπουλος, Κουτσοπούλου & Ρέγκλη, 2011).
Σύμφωνα με τον Yalom (2006) οι θεραπευτικοί παράγοντες αφορούν σε: «στοιχεία της ομαδικής θεραπείας που συμβάλλουν στην διαμόρφωση της κατάστασης τους ασθενούς και αποτελούν λειτουργία των ενεργειών του ομαδικού θεραπευτή». Υπάρχουν 11 θεραπευτικοί παράγοντες που αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους και είναι κύριας σημασίας για την συνοχή της ομάδας αλλά και για την βέλτιστη αποτελεσματικότητα της θεραπείας. Επομένως σε μια ψυχοεκπαιδευτική ομάδα οι θεραπευτικοί παράγοντες είναι οι εξής:
- Ενστάλαξη Ελπίδας
- Καθολικότητα
- Μετάδοση πληροφοριών
- Αλτρουισμός
- Διορθωτική Ανασύσταση της πρωτογενούς ομάδας (οικογένεια)
- Ανάπτυξη τεχνικών κοινωνικοποίησης
- Μιμητική Συμπεριφορά
- Διαπροσωπική Μάθηση
- Η συνοχή της ομάδας
- Κάθαρση
- Υπαρξιακοί Παράγοντες (Βασιλόπουλος, Κουτσοπούλου, & Ρέγκλη, 2011).
Συμπερασματικά, οι ψυχοεκπαιδευτικές ομάδες διαδραματίζουν έναν κρίσιμο ρόλο στην προώθηση της ανάπτυξης, της ανθεκτικότητας και της κατανόησης μεταξύ των συμμετεχόντων. Μέσω της παροχής ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος, της παροχής πολύτιμων πληροφοριών και της προώθησης της ανάπτυξης δεξιοτήτων, αυτές οι ομάδες εξοπλίζουν τα άτομα να αντιμετωπίζουν προκλήσεις, να ενισχύουν την ευημερία τους και να καλλιεργούν σημαντικές σχέσεις με άλλους. Μέσα από τις κοινές εμπειρίες και τη συλλογική μάθηση, οι ψυχοεκπαιδευτικές ομάδες λειτουργούν ως καταλύτες για την προσωπική ανάπτυξη του ατόμου, προάγοντας όχι μόνο την ατομική θεραπεία, αλλά και τη δημιουργία του αισθήματος του ανήκειν.
Βασιλική Μωραΐτη
Εργοθεραπεύτρια MSc
ΜΕΠ Κορυδαλλού
